گزارش زمین لغزش روستاى بالازرین آباد (استان مازندران)

توضیحات

  گزارش زمین لغزش روستاى بالازرین آباد (استان مازندران)       چکیده   روستاى بالا زرین آباد در جنوب شهر سارى و در منطقه اى تپه ماهورى واقع شده است. این ریخت تپه ماهورى حاصل تشکیل نهشته هاى لسى با ضخامت هاى متغیر بر روى رخنمون هاى سنگى سازند آپشرون مى باشد. در هفتم دى ماه سال 1383، به دنبال دو روز بارندگى شدید و در اثر رویداد پدیده زمین لغزه، ترک هایى در زمین هاى روستا ایجاد شده و تعداد زیادى از ساختمان دچار آسیب شده اند. گسترش ترک ها به تخریب کامل برخى از ساختمان ها منجر شده و در نتیجه شرایط بسیار دشوار و خطرناکى براى ساکنین پدید آمده است. بررسى ها نشان مى دهد که روستا و بخشى از زمین هاى پیرامون آن، در توده لغزشى ناشى از یک زمین لغزه کهن جاى دارند و چنین شرایطى را مى توان به عنوان عاملى بسیار مهم براى رویداد زمین لغزه در نظر گرفت. افراز این زمین لغزه و توده لغزشى ناشى از آن را مى توان در زمین هاى بالا دست روستا مشاهده و بررسى نمود. این توده به سبب خرد شدگى و وجود سطوح برشى فراوان، از مقاومت کمى برخوردار بوده و در آستانه ناپایدارى و حرکت قرار داشته است. بارش شدید، استعداد زیاد  لس ها براى ناپایدارى در شرایط پرآب، بر هم خوردن طبیعى یا مصنوعى زهکش هاى زمین و تزریق آب به درون آن توسط چاه هاى فاضلاب، نابودى پوشش گیاهى، رویداد زمین لرزه در ماه هاى اخیر و توسعه روستا را مى توان به عنوان عوامل دیگر این ناپایدارى در نظر گرفت. لغزش هاى صورت گرفته پیشرونده بوده و بویژه با توجه به ادامه بارش ها و توسعه گسیختگى ها احتمال ادامه حرکت وجود دارد. براى شناخت ویژگى هاى توده لغزیده و ارائه هر گونه طرح پایدار سازى نیاز به تهیه نقشه توپوگرافى دقیق و انجام عملیات ژئوفیزیکى و ژئوتکنیکى وجود دارد، اما تا آن هنگام زهکشى آب هاى سطحى و آزاد نمودن حوضچه هاى بسته، به عنوان روشى ساده مى تواند تا حدودى در پیشگیرى از توسعه ناپایدارى ها موثر باشد.       فهرست   - مقدمه - موقعیت جغرافیایى و شرایط آب و هوایى - زمین شناسى و زمین ساخت - زمین شناسى مهندسى لس ها - شرح رویداد - ویژگى هاى زمین لغزه هاى روستاى بالا زرین آباد - بخش جنوبى - بخش خاورى - بخش شمالى - عوامل موثر در رویداد زمین لغزه هاى روستا - نتیجه گیرى   - پیشنهادها       مقدمه:           در پى اعلام و انتشار اخبارى در رسانه هاى عمومى مبنى بر رویداد زمین لغزه در روستاى بالا زرین آباد از توابع شهرستان سارى، تیمى از گروه زمین شناسى مهندسى سازمان زمین شناسى کشور این پدیده را مورد بررسى قرار داد. گزارش حاضر در بردارنده نتایج حاصل از این بررسى است. در اینجا لازم است از همراهى و همکارى ستاد حوادث غیر مترقبه استان مازندران، سازمان صنایع و معادن استان، بنیاد مسکن و اعضاى محترم شوراى روستا سپاسگزارى گردد.   موقعیت جغرافیایى و شرایط آب و هوایى:           روستاى بالا زرین آباد در استان مازندران و در فاصله تقریبى 14 کیلومترى جنوب خاورى شهرستان سارى و در مختصات جغرافیایى 51/36 عرض شمالى و 20/53 طول خاورى واقع شده است (نقشه زمین شناسى مهندسى).           ارتفاع این روستا بین 200 تا 300 متر از سطح دریا بوده و در شمالى تر ین بخش رشته کوه هاى البرز قرار گرفته است. ریخت شناسى این منطقه تپه ماهورى است( نگاره 1 و شکل هاى 6 و 7 ). مهم تر ین رودخانه موجود، رودخانه زرین آباد مى باشد که با روند عمومى جنوب خاورى- شمال باخترى در منطقه جارى است و به رودخانه تجن مى ریزد. این منطقه به علت آنکه در اقلیم خزرى واقع شده داراى بارندگى و رطوبت زیادى است. میزان بارش سالیانه بطور متوسط در حدود 760 میلیمتر گزارش شده است. بیشترین درجه حرارت در تابستان 38 درجه و کمترین آن 2 درجه زیر صفر مى باشد.3 آبراهه اصلى در روستا جارى هستند که نقش مهمى در شکل گیرى ریخت روستا داشته اند. شیب عمومى زمین هاى روستا  بسوى باختر- جنوب باخترى و به طرف رودخانه زرین آباد مى باشد.   زمین شناسى و زمین ساخت:           محدوده اى که روستاى بالا زرین آباد را در بر مى گیرد در بخش شمالى کوه هاى البرز و در مجاورت گسله خزر واقع شده است. شواهد گوناگون و متعددى از  زمین ساخت فعال و جوان در این ناحیه وجود دارد. از مهم ترین این شواهد مى توان به گسلش در نهشته هاى جوان، وجود تراس ها یا سطوح زمین ریخت شناسى(Geomorphic Surfaces) و نیز رویداد زمین لرزه هایى که در منابع تاریخى گزارش شده اند اشاره نمود. اگرچه در عکس هاى هوایى و ماهواره اى این منطقه به سبب پوشش گیاهى، عوارض زمین شناسى خود را بخوبى نشان نمى دهند، اما شبکه متراکمى از گسله ها، شکستگى ها و خطواره ها را مى توان شناسایى و ترسیم نمود. بعلاوه تاقدیس ها و ناودیس هاى کوچک و بزرگى در بررسى هاى صحرایى شناسایى شده اند که همگى این شواهد نشان دهنده آنست که منطقه تحت تاثیر تنش هاى زمین ساختى، تغییر شکل یافته و خرد شده است.            بررسى عکس هوایى منطقه نشان دهنده وجود گسله و یا پهنه گسله در حاشیه جنوبى روستاى بالا زرندین مى باشد که به احتمال بسیار در شکل گیرى زمین لغزه در این مکان موثر بوده است( نقشه زمین شناسى مهندسى).           کهن ترین واحد زمین شناسى در این محدوده سازند آپشرون (Apsheron) با سن کواترنرى زیرین است که از مارن و ماسه سنگ آهکى، گاهى با فسیل فراوان تشکیل شده و در بخش جنوبى روستا در مجاورت رودخانه برو نزد دارد. این سازند سنگ کف روستا محسوب شده و در برخى نقاط روستا در حین حفر چاه هاى آب به سنگ هاى آن برخورد نموده اند.           نهشته هاى بادى یا  لس) (Loess ها اصلى ترین و گسترده ترین واحد زمین شناسى در محدوده بشمار مى آیند. بطور خلاصه لس ها نهشته هاى ریز دانه اى هستند که توسط باد حمل شده و با ضخامت هاى متغیر در یک منطقه بر جاى گذاشته مى شوند. این نهشته ها در رویداد زمین لغزه هاى روستاى بالا زرین آباد نقش اساسى و تعیین کننده  دارند. در این بخش ویژگى هاى زمین شناسى و مکانیکى لس ها بطور دقیق مورد بررسى قرار گرفته است.   زمین شناسى مهندسى لس ها:           در تعریف عمومى لس به عنوان نهشته اى ریز دانه، همگن، بطور معمول فاقد چینه بندى و جور شدگى، متخلخل، شکننده و کلسیتى شده  مطرح است که حاصل رسوب گذارى غبارهاى حمل شده توسط باد مى باشد. از نظر دانه بندى بطور عمده از سیلت تشکیل شده که به صورت موردى  با دانه هاى در حد رس تا ماسه ریز دانه همراه مى شود. رنگ لس بطور معمول زرد نخودى تا زرد روشن یا قهوه اى مایل به زرد است(نگاره 2).            نهشته هاى لسى بین منطقه سارى تا گرگان گسترش زیادى داشته و "پتو مانند" تقریبا تمامى نهشته ها و رخنمون هاى سنگى را در منطقه کوهستانى پوشانده و توپوگرافى ملایمى (Loess Topography) را پدید آورده اند ( نگاره 1). ضخامت این نهشته ها در منطقه متغیر است و با افزایش ارتفاع و شیب توپوگرافى کاهش مى یابد، بنابر این در مناطق پر شیب گسترش زیادى ندارند. رسوب گذارى لس ها از شیب نهشته هاى زیرین پیروى مى کند، به عبارت دیگر لس ها داراى شیب نهشتى هستند. لس ها به دو دسته لس هاى گرم و سرد تقسیم مى شوند که لس هاى موجود در منطقه مورد بررسى از نوع لس هاى گرم بشمار مى آیند.            ساختار لس به گونه اى است که یک پوشش رسى دانه هاى سیلت و ماسه ریز دانه را به هم پیوند مى دهد. در نتیجه این دانه ها تماس اندکى با یکدیگر( بویژه در شرایط فشارهاى همه جانبه پایین) دارند. بنابر این بیشتر مقاومت لس، بویژه در حالت خشک، مربوط به رس پیوند دهنده آن است. در حضور مقادیر کم آب، فشار منفذى منفى در چنین پیوندى شکل مى گیرد که سبب افزایش تاب برشى مى گردد، در نتیجه تا هنگامى که لس غیر اشباع باقى بماند از مقاومت خوبى برخوردار خواهد بود(Higgins etal., 1987, 1989).            از سوى دیگر لس ها توسط شبکه اى از ترک ها یا مجراهاى کوچک و باریک (Hair Cracks)  در بر گرفته شده اند که به نوبه خود تاب فشارى را افزایش مى دهد. به همین دلایل است که لس ها توانایى پایدار ماندن در شیب هاى تند و دیواره هاى قائم را دارند. اما با افزایش آب، فشار منفذى منفى از بین رفته، از میزان تنش موثر کاسته شده و در نتیجه مقاومت کاهش مى یابد.           از دیگر عواملى که مى تواند به ناپایدارى لس ها منجر گردد، نشست(Settlement)  ناگهانى در اثر جذب آب زیاد توسط لس مى باشد. در اثر این جذب آب و با کاهش تاب برشى، ذرات خاک اجازه جهت یافتگى دوباره یافته و خاکى متراکم تر و با تخلخل کمتر ایجاد مى شود که مى تواند نشست زیادى داشته باشد(Holtz and Gibbs, 1987 )، بویژه در شرایطى که روى آن بار گذارى صورت گیرد ( نظیر ساختمان سازى).           مشکلات مربوط به ناپایدارى در لس ها کاملا معمول بوده و بصورت زمین لغزه هاى بزرگ و کوچک‌ و یا جریان یافتن مصالح خود را نمایان مى سازد.   شرح رویداد:             در روز دوشنبه 7/10/1383 و بدنبال دو روز بارش شدید اولین آثار ترک خوردگى و نشست در منازل روستا آشکار گشته که طى 24 ساعت به تدریج تشدید شده و بر خسارت هاى پیشین افزوده است. اداره هواشناسى استان میزان بارش را از یکشنبه6/10/ 83  تا سه شنبه 8/10/83 در ایستگاه سارى، در حدود 112 میلیمتر گزارش کرده‌که 83 میلیمتر آن مربوط به روز دوشنبه بوده است. با توجه به اثر تشدید کننده بارش بر توده هاى ناپایدار و در آستانه حرکت، این بارش قابل توجه است ( حدود 15 درصد بارش متوسط سالیانه منطقه).              البته بر مبناى گفته ساکنین به نظر مى رسد برخى از ساختمان هاى روستا از حدود دو هفته پیش از رویداد اصلى آثار اولیه نشست و تخریب را نمایان ساخته اند    ( نگاره 3) که این زمان با زمان بارش هاى صورت گرفته در تاریخ هاى 22 و 23 آذر ماه تطبیق نسبى دارد. به هر حال مى توان این  آسیب ها را مرحله آغاز ناپایدارى ها و بارش هاى یاد شده را به عنوان محرک هاى اولیه آن در نظر گرفت.            خانه ها و ساختمان هاى بسیارى در روستا دچار آسیب شده اند. این آسیب ها بصورت ترک خوردگى ساده و مختصر سقف، کف و دیوار ساختمان ها، تا کج شدگى یا فرو ریزش موضعى و یا تخریب کامل برخى از آنها دیده مى شود. بر این آسیب ها مى توان بریدگى لوله هاى آب و مواردى نظیر آن را نیز افزود.            در بررسى حاضر تلاش گردیده تا به منظور ارزیابى رویداد و عوامل موثر در شکل گیرى و توسعه آن، موقعیت ساختمان هاى آسیب دیده در نقشه تهیه شده مشخص گشته و با توجه به  نوع آسیب هاى وارد آمده، ساز و کار حرکتى توده در گیر لغزش تعیین گردد ( نقشه زمین شناسى مهندسى). البته منازل بسیارى در روستا وجود دارند که امکان بازدید تمامى آنها وجود نداشته است.   ویژگى هاى زمین لغزه هاى روستاى بالا زرین آباد:             بسیارند زمین لغزه هایى(Landslides) که مکان رویداد  آنها بر جایگاه رویداد زمین لغزه هاى کهن منطبق است و یا در واقع در نتیجه تجدید فعالیت بخش هایى از زمین لغزه هاى کهن پدید آمده اند. دلیل این مسئله علاوه بر وجود شرایط ذاتى موجود در محل براى ناپایدارى، خرد شدگى و ناپیوستگى مصالح و وجود سطوح برشى(Shear Zones) فراوان در توده در گیر لغزش است که شرایط را براى ناپایدارى فراهم نموده است.             ناپایدارى هاى دامنه اى صورت گرفته در روستاى بالا زرین آباد را مى توان ناشى از فعالیت تقریبا همزمان چند زمین لغزه دانست. بررسى هاى انجام شده نشان دهنده وجود یک زمین لغزه کهن و بزرگ در روستا مى باشد که زمین لغزه هاى اخیر را در خود جاى داده است ( نگاره 4). این زمین لغزه را مى توان با توجه به وجود افراز(Landslide Escarp) آن، که هنوز چندان فرسوده نشده و بخوبى قابل تشخیص است، و نیز با توجه به توده لغزشى موجود در پاى این افراز که ریخت شناسى خاص زمین لغزه ها (Landslide Morphology) را نشان مى دهد( شکل 1) و نیز برخى نشانه هاى دیگر شناسایى نمود.           با توجه به نقشه زمین شناسى مهندسى پیوست، مى توان زمین لغزه هاى روى داده را در 3 بخش اصلى روستا به شرح زیر مورد بررسى قرار داد:   1- بخش جنوبى:                      در این بخش مى توان افراز زمین لغزه کهن را به راحتى مشاهده و مطالعه نمود. درازاى افراز زمین لغزه در این محل در حدود300 متر با راستاى جنوب باخترى- شمال خاورى است و در حدود 10 تا 12 متر اختلاف ارتفاع ایجاد نموده است (نگاره 5). از نظر ساز و کار حرکتى مى توان این زمین لغزه را از نوع چرخشى (Slump) دانست ( شکل 2). خانه ها در این بخش از روستا بر روى توده لغزشى ناشى از فعالیت این زمین لغزه قرار دارند و اکنون در نتیجه تجدید فعالیت زمین لغزه و با پیدایش افراز ها و شکاف هاى کششى(Tension Cracks)، گسیختگى هاى قابل توجهى بر روى زمین پدید آمده که سبب آسیب دیدن خانه هاى روستا گردیده است     ( نگاره 6 ). با توجه به نوع باز شدگى شکاف ها و آسیب هاى وارد آمده مى توان راستاى حرکتى را بسوى شمال باخترى در نظر گرفت.                         زمین هاى این بخش از روستا تا حد زیادى از آب اشباع هستند، به گونه اى که در بعضى نقاط آب در سطح زمین به  صورت مانداب هاى کوچکى باقى مانده است ( نگاره 7 ). بالا ترین سطح ایستابى در روستا در این بخش واقع شده است. یکى از دلایل این وضعیت مى تواند به وجود چشمه هاى پنهان که دهانه آنها توسط ساکنین مسدود شده است مربوط باشد.                     بر مبناى نقشه جهت شیب، اندازه شیب و  مدل ارتفاعى تهیه شده، شیب این بخش در حدود 11 تا 25 درجه و بسوى باختر تا شمال باخترى مى باشد (شکل های3 و 4و 5 )    2- بخش خاورى:           افراز زمین لغزه کهن در این بخش به روشنى بخش جنوبى آشکار نیست که این مسئله مى تواند به دلیل ریخت شناسى زمین لغزه و یا ساخت و سازها و ترانشه هاى ایجاد شده باشد. درازاى افراز در حدود 80 متر با راستاى جنوب باخترى- شمال خاورى است که بین 5 تا 10 متر اختلاف ارتفاع ایجاد نموده است. ساز و کار حرکتى زمین لغزه از نوع چرخشى و محسوس تر از بخش جنوبى مى باشد. شیب عمومى این بخش شمال- شمال باخترى و بسوى آبراهه اصلى است که با توجه به نوع باز شدگى درزه ها و آسیب هاى وارد شده بر ساختمان ها، مى توان جهت حرکت توده را هم جهت با شیب دامنه دانست. اندازه شیب از 11 تا 45 درجه متغیر است. طول دامنه لغزش کمتر از بخش جنوبى بوده و  داراى پتانسیل گسیختگى ناگهانى بیشترى نسبت به آن مى باشد( نگاره هاى 8 و 9 ). عمق متوسط سطح آب زیر زمینى در حدود 3 متر است.          3- بخش شمالى:               در این بخش افراز زمین لغزه کهن را به راحتى مى توان مشاهده نمود که در حدود 10 تا 12 متر اختلاف ارتفاع ایجاد نموده است. راستاى افراز شمال باخترى- جنوب خاورى و درازاى آن در حدود 120 متر است. شیب عمومى این بخش بین11 تا 25 درجه و بسوى جنوب باخترى- باختر مى باشد. این زمین لغزه از نظر ساز و کار حرکتى بطور کامل ویژگى هاى لغزش هاى چرخشى را از خود نشان مى دهد. افرازها و شکاف هاى کششى متعددى درون توده لغزیده و درست در حاشیه پایینى افراز کهن شکل گرفته( نگاره هاى 10و 11) و طى بازدیدهاى متوالى بطور آشکارى باز شدگى و گسترش پیشرونده نشان داده است. طول دامنه لغزش گسترده بوده و مى توان گسترش طولى بیشترى را نسبت به بخش هاى جنوبى و باخترى براى آن پیش بینى نمود. در این بخش نیز تعداد  زیادى از ساختمان ها و منازل تخریب شده و یا آسیب دیده اند( نگاره 12).           در این بخش مانداب هایى در راستاى افراز اصلى و پایین دست آن تشکیل شده که نشان دهنده اشباع بودن زمین است. عمق متوسط آب هاى زیر زمینى در این محدوده  در حدود 4 متر است.     عوامل موثر در رویداد زمین لغزه هاى روستا:           عوامل متعددى را مى توان در رویداد زمین لغزه ها موثر دانست. برخى از این عوامل درونى و مربوط به ویژگى هاى زمین و شرایط موجود در هر محل هستند، نظیر ویژگى هاى سنگ شناسى یا ریخت شناسى یا شیب زمین. برخى دیگر به عنوان عوامل محرک ناپایدارى مطرح بوده و مى توانند بصورت اتفاقى یا دوره اى روى دهند، نظیر زمین لرزه یا بارش هاى شدید.            پاره اى از عوامل درونى و تحریک کننده، که تا این مرحله از بررسى ها، در رویداد زمین لغزه هاى روستاى بالا زرین آباد موثر شناخته شده اند به شرح زیر مى باشند: 1-  روستاى بالا زرین آباد و بخشى از زمین هاى پیرامون آن، بر روى یک توده لغزشى کهن قرار گرفته اند. توده هاى لغزشى به دلیل خرد شدگى و سطوح برشى فراوان، مقاومت برشى کمى داشته و در نتیجه از استعداد لغزش زیادى برخوردار هستند. در نتیجه رویداد یک زمین لغزه، حجم توده و تخلخل آن افزایش مى یابد که به نوبه خود منجر به افزایش آب جذب شده مى گردد. بعلاوه زهکشى طبیعى زمین بر هم خورده که سبب انباشته شدن آب در توده مى شود. بنابر این وجود زمین لغزه کهن زمینه مساعدى را براى ناپایدارى هاى بعدى در روستا فراهم ساخته است. 2- مصالح درگیر لغزش در روستاى بالا زرین آباد بطور عمده شامل لس( رسوبات بادى کواترنرى پسین) مى باشند که بیشتر از دانه هاى سیلت و رس تشکیل شده است. این گونه نهشته ها در صورت آبگیرى جزو خاک هاى مسئله دار بشمار مى آیند. ضخامت لس ها متغیر بوده و در این منطقه به بیش از 10 متر نیز مى رسد. فاکتور هایى نظیر درصد رس و میزان آب بحرانى  (Critical Water Content) نیز از جمله عواملى هستند که بر رفتار لس ها از دیدگاه ناپایدارى موثرند(Kane,1963). 3- وجود گسله یا پهنه گسله در حاشیه جنوبى روستا، در خرد شدگى و آماده ساختن مصالح براى بروز ناپایدارى نقش مهمى داشته است. 4-  بنابر آمار اداره هواشناسى استان مازندران، میزان بارش در منطقه تنها طى 3 روز ( از 6 تا 8 دى ماه 1383) در حدود 112 میلیمتر بوده است که در حدود 15 درصد بارش متوسط سالیانه منطقه مى باشد. این مسئله با توجه به نقش محرک و تشدید کننده بارش بر روى توده هاى در آستانه حرکت قابل توجه است. براى آگاهى بیشتر در مورد نقش و وضعیت بارش در منطقه به نمودارهاى 1و2 مراجعه شود. 5- به سبب عواملى نظیر نفوذ پذیرى اندک نهشته هاى سطحى، مسدود شدن چشمه ها و به هم خوردن زهکش طبیعى در اثر رویداد زمین لغزه کهن، مسدود نمودن برخى از چشمه هاى روستا به صورت مصنوعى، تزریق آب به درون زمین توسط چاه هاى جذبى فاضلاب ها و نیز آبیارى غیر اصولى زمین هاى کشاورزى و تغذیه سفره هاى زیر زمینى توسط آبراهه هاى جارى در روستا، نهشته هاى این منطقه به حالت اشباع یا نیمه اشباع درآمده اند. چنانکه در بخش ویژگى هاى مهندسى لس ها بیان گردید، جذب آب توسط لس، به شدت مقاومت آن را کاهش مى دهد. 6- پوشش گیاهى یکى از عوامل اساسى حفاظت از خاک در مقابل فرسایش بوده و نقشى اساسى در ایجاد تعادل دینامیکى محیط بر عهده دارد. درختان با جذب قطره هاى باران، از افتادن این قطره ها بر روى زمین و فرسایش خاک و نیز ایجاد روا ناب(Runoff) جلوگیرى به عمل مى آورند. از سوى دیگر پیوند میان اجزا و ذرات خاک توسط ریشه گیاهان تامین مى شود که بیانگر نقش مهم گیاه در مقابل فرسایش است. از بین رفتن پوشش گیاهى در سال هاى اخیر، بویژه در مناطق جنگلى که حجم بسیار زیادى از درختان را در بر مى گیرد، آسیبى بسیار جدى بر این نقش وارد آورده که از جمله نتایج مخرب آن افزایش حجم روا ناب و فرسایش خاک و شستشوى دیواره هاى کنار رودخانه و آبراهه ها است که مى تواند منجر به آغاز یا تشدید ناپایدارى هاى دامنه اى گردد. 7- رویداد زمین لرزه هاى خرداد ماه 1383 کجور- بلده و نیز مهر ماه 1383  آق قلا و دیگر خرد لرزه ها در این منطقه، با ایجاد گسیختگى بین پوشش لسى و سنگ کف زیرین و توسعه درزه هاى موجود و یا پدید آوردن درزه هاى جدید، در تضعیف نهشته ها و تحریک توده لغزش کهن موثر بوده است. 8- توسعه غیر اصولى روستا در سالهاى اخیر از طریق بار گذارى بر روى شیب ( ساخت و ساز)، دستکارى در هندسه شیب ( خاکبردارى و خاکریزى)، تزریق فاضلاب، تغییر الگوى زهکشى ( با منحرف کردن زهکش هاى سطحى و کور کردن چشمه ها)، سبب بر هم خوردن تعادل شیب گردیده است. 9- عملکرد فرسایشى رودخانه زرین آباد و آبراهه هاى موجود در روستا، در فرسایش پاشنه لغزش کهن و پاى دامنه هاى مستعد ناپایدارى موثر بوده است. 10- عامل تمامى آسیب هاى ساختمانى را در روستا نمى توان رویداد زمین لغزه دانست. استعداد زیاد نشست لس که از کاهش تاب فشارى آن در شرایط اشباع ناشى مى شود نیز مى تواند به سازه هاى روى آن آسیب وارد نماید. چنین آسیب هایى حتى در زمین هاى هموار و بدون زمین لغزه هاى فعال نیز کاملا قابل انتظار هستند.    نتیجه گیرى: 1-  روستاى بالا زرین آباد و بخشى از زمین هاى پیرامون آن، بر روى یک توده لغزیده کهن قرار گرفته اند. 2-  این توده از گذشته بطور پیوسته آثار حرکتى را بصورت خزش یا ناپایدارى نشان مى دهد. 3- آغاز حرکت همزمان با بارش شدید در منطقه بوده است، به این ترتیب با توجه به آنکه بارش ها در منطقه همچنان ادامه خواهد داشت، تشدید لغزش زمین بسیار محتمل است. 4-  نفوذ آب در نهشته هاى لسى به سبب ویژگى هاى مهندسى خاص لس ها نقش اساسى در رویداد ناپایدارى داشته است. 5-  مشاهدات حاکى از ادامه باز شدگى شکاف هاى موجود در زمین و ساختمان ها و حرکت مصالح بسوى پایین دست شیب در بلوک هاى مجزا مى باشد. 6- لغزش هاى صورت گرفته از نوع پیشرونده مى باشند، به عبارت دیگر زمین در حال حاضر هنوز به گسیختگى کامل نرسیده و امکان ادامه حرکت وجود دارد. 7- تاکنون حرکت در توده لغزیده بطور نسبى به آرامى صورت گرفته، اما با توسعه گسیختگى، احتمال تشدید سرعت وجود دارد. یادآور مى شود که گسیختگى هاى سریع در شیب هاى تند مشرف به آبراهه ها حتى در وضعیت کنونى نیز قابل انتظار است که در چنین مواردى احتیاط و هوشیارى بیشترى را مى طلبد.   پیشنهادها:            در حال حاضر و پیش از انجام مطالعات تکمیلى، نمى توان در مورد این توده و روش هاى بهسازى یا پایدار سازى آن اظهار نظر قطعى نمود. اما با توجه به وضعیت بحرانى منطقه، اصل خشک نگهداشتن نهشته هاى درگیر لغزش بعنوان هسته هر گونه طرح پایدار سازى موقت یا دائم مى بایست مورد توجه قرار گیرد. با اجراى روش هاى ساده اى نظیر کانال کشى و هدایت آب هاى سطحى و آزاد سازى آب حوضه هاى بسته به مناطق خارج از محدوده توده لغزیده، مى توان حرکت در این جهت را آغاز نمود. براى دستیابى به داده هاى مورد نیاز جهت ارائه و اجراى طرح هاى پایدار سازى انجام عملیات زیر ضرورى است:     1- تهیه نقشه توپوگرافى دقیق محدوده روستا که در آن توده لغزیده و کلیه اشکال لغزشى مربوط به آن پیاده شده باشد. 2- طراحى و انجام بررسى هاى ژئوفیزیکى مورد نیاز به منظور شناسایى عمق و شکل سنگ کف، وضعیت آب زیر زمینى، تعیین سطح لغزش و تغییرات جانبى ویژگى هاى نهشته ها. 3- طراحى و انجام بررسى هاى ژئوتکنیکى به منظور شناسایى ویژگى هاى ژئومکانیکى مصالح در گیر لغزش و سنگ کف.             در پایان خاطر نشان مى سازد که با توجه به موارد یاد شده و جدى بودن خطر براى ساکنین، برنامه ریزى براى اسکان موقت در حد استانداردهاى قابل قبول، تا پایان مطالعات و عملى شدن تصمیم نهایى الزامى است.   نگاره 1- نماى عمومى روستاى بالازرین آباد (نگاه بسوى خاور).     نگاره 2- برونزد لس در افراز زمین لغزش کهن.     نگاره 3- ساختمانى‌که تخریب آن از دو هفته پیش از رویداد اصلى آغاز شده است.     نگاره 4- بخشى از توده زمین لغزه کهن و افراز آن در کنار دکل‌مخابرات.     نگاره 5- دورنماى توده لغزشى و افراز کهن آن در بخش جنوبى روستا.     نگاره 6- آسیب هاى ساختمانى در اثر گسترش شکاف هاى کششی.   نگاره 7- ماندآب هاى ایجاد شده در بخش جنوبى روستا.       نگاره 8- مقایسه بین دو نگاره نشانگر تشدید آسیب ها و تخریب ساختمان در فاصله یک روز در بخش خاورى است.     نگاره 9- افرازهاى جدید و شیب زیاد توپوگرافى در بخش خاوری.     نگاره 10- نمایى از افراز وترک هاى ایجاد شده در بخش شمالى که ضمن تخریب ساختمان هاى پایین دست، دکل مخابرات را هم تهدید مى کند .     نگاره 11- افراز جانبى زمین لغزش در بخش شمالى که بر روى آن راستاى حرکت توده بخوبى نمایان است.   نگاره 12- نمونه‌اى از آسیب ها و تخریب ساختمان در  بخش شمالی.     شکل 1- ریخت شناسى عمومى و بخش هاى مختلف یک لغزش چرخشى     شکل 2- مدل ساده زمین لغزش هاى روستاى بالا زرین آباد   شکل 3- نقشه جهت شیب توپوگرافى در محدوده روستاى بالازرین آباد     شکل 4- نقشه پهنه بندى شیب توپوگرافى در محدوده روستاى بالازرین آباد     شکل5-مدل ارتفاعى رقومى(DEM)  در محدوده روستاى بالازرین آباد   شکل 6-مدل ارتفاعى رقومى(DEM)  همراه با موقعیت افراز زمین لغزه ها و ساختمان هاى روستاى بالازرین آباد   شکل 7- مدل سه بعدى روستاى بالازرین آباد.     نمودار 1- فراوانى تجمعى بارش در ایستگاه سارى‌ طى پانزده روز .     نمودار 2- فراوانى بارش سالیانه در ایستگاه ساری.     تصویرى از وضعیت و موقعیت زمین لغزش روستاى بالا زرین آباد مازندران   منابع                                                                                                       1- نقشه توپوگرافى سارى در مقیاس 000/1:50، سازمان جغرافیایى نیروهاى مسلح. 2- نقشه زمین شناسى سارى در مقیاس 000/1:250، سازمان زمین شناسى کشور. 3- آلبوم نقشه هاى زمین شناسى مهندسى و زیست محیطى سارى در مقیاس 000/1:50، سازمان زمین شناسى کشور. 4- نقشه طرح هادى روستاى بالا زرین آباد در مقیاس 1:2000 ، بنیاد مسکن استان مازندران. 5- عکس هوایى منطقه زرین آباد در مقیاس 1:10000، سازمان نقشه بردارى کشور.  6- نقشه توپوگرافى منطقه زرین آباد در مقیاس 1:25000، سازمان نقشه بردارى کشور.   References   7. Higgins, J.D. R.J. Fragaszy, and L.D Beard. 1989. Engineering Geology of Loess in Southeastern Washington. In Engineering Geology in Washington , Bulletin 78, Washington Division of Geology and Earth Resources, Olympia Vol. 2, pp. 887- 898.   8. Higgins, J.D. R.J. Fragaszy, T. Martin 1987. Engineering Design in Loess Soils of Southern Washington. Report WA-RD 145.1.Washington State Department of Transportation, Olympia, 121 pp.   9. Holtz, W.G., and H.J. Gibbs. 1951. Consolidation and Related Properties of Loessial Soils. Special Technical Publication 126. ASTM, Philadelphia, Pa., pp. 9-26.   10. Kane, H. 1968 A Mechanistic Explanations of the Physical Properties of Undisturbed Loess. University of Iowa Research Project HR-126. Iowa State Highway Commission, Iowa City, 113pp