گزارش رخداد زمین لرزه ۲۵ مهر ماه ۱۳۹۱ خورشیدى سروستان (MN=۴.۵) ، (استان کرمان)

توضیحات

گزارش رخداد زمین لرزه 25 مهر ماه 1391 خورشیدى سروستان (MN=4.5) ، (استان کرمان) محمدعلى شکرى، معصومه اسکندرى در ساعت 07:53 دقیقه بامداد روز سه شنبه 25 مهرماه1391، زمین­ لرزه­ اى با بزرگاى 4/5  در مقیاس امواج محلى (MN )، روستاى سروستان از توابع شهرستان بم در استان کرمان را لرزاند. رومرکز این رخداد توسط مرکز لرزه­ نگارى موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با مختصات 57.92 درجه طول خاورى و 29.38 درجه عرض شمالى در حدود 12 کیلومترى جنوب باخترى روستاى سروستان، 59 کیلومترى جنوب گلباف و 53 کیلومترى شمال باخترى شهرستان بم با ژرفاى 18 کیلومتر گزارش شد. با توجه به موقعیت قرارگیرى رومرکزهاى گزارش شده از منبع هاى مختلف(جدول 1)، سامانه جنوبى گسل گلباف (سروستان) را می­توان به عنوان ساختار گسلى مسبب این رویداد لرزه­اى به شمار آورد. پیش از این رخداد لرزه اى هیچ پیشلرزه اى توسط مراکز لرزه نگارى کشورى گزارش نشده است.   جدول 1- مشخصات رومرکز زمین ­لرزه 25 مهرماه 1391 خورشیدى سروستان ( کرمان)، برگرفته از مراکز لرزه نگارى   Reference Depth (km) Magnitude Latitude Longitude IRSC 18 MN 4.5 29.38 57.92 IIEES 15 ML 4.2 29.45 57.77 EMSC 8 ML 4.3 29.43 57.82 سامانه گسلى گلباف (گوک) با درازای حدود 180 کیلومتر و راستای کلی NNW-SSE متشکل از چندین پاره گسل با ساختار پلکانی (en echelon) است (Berberian et al., 1984). این سامانه از حدود انتهاى جنوبى گسل نایبند در شمال تا رشته کوههاى جبال بارز در جنوب ادامه دارد.گسل گلباف خود بخشی از سامانه گسلی راستا لغز راست بر  نایبند- گلباف- سبزواران است که حاشیه باختری بیابان لوت را تشکیل می دهد (نگاره 1). سازوکار اصلی گسل گلباف راستا لغز راست بر بوده و با توجه به شیب زیاد صفحه گسل، مولفه شیب لغز در رویدادهاى مختلف لرزه ای به هر دو صورت نرمال و معکوس ظاهر شده است. از سوی دیگر تکامل ریخت زمین ساختی این گسل نیز، هر دو مولفه شیب لغز نرمال و راندگی را نشان می دهد (Walker and Jackson, 2002). به سبب جنبش سامانه شمالى گسل گلباف در گذشته، شهرگلباف، سیرچ و آبادى هاى اطراف این سامانه، زمین­لرزه هاى بسیارى را تجربه کرده اند. به طوریکه در 30 سال گذشته 5 زمین­لرزه با بزرگاى بیش از 5 در این منطقه روى داده است. -     زمین­ لرزه 11 ژوئن 1981 با بزرگای Mw 6.6. به موجب این رویداد حدود 1400 نفر کشته شدند که بیشترین آمار تلفات از شهر گلباف گزارش شد. در اثر این زمین­ لرزه  15 کیلومتر گسیختگی سطحی در شمال شهر گلباف ایجاد گردید (Berberian et al., 1984). -         زمین­ لرزه 28 جولای 1981 با بزرگای Mw 7.1  که پس از گذشت 47 روز از رویداد قبلى در منطقه رخ داد،آبادی سیرچ و پیرامون آن را به شدت تکان داد و نزدیک به 65 کیلومتر گسیختگی سطحی ناپیوسته در شمال زمان آباد ایجاد کرد. این زمین ­لرزه باعث ویرانی 25 آبادی و کشته شدن حدود 1300 نفر گردید (Berberian et al., 1984). -         زمین­ لرزه 20 نوامبر 1989 در جنوب گلباف با بزرگای Mw 5.8 که به سبب آن، 11کیلومتر گسیختگی سطحی در جنوب زمان آباد ایجاد شد (Berberian and Qorashi, 1994). -    زمین ­لرزه  14 مارس 1998 فندقا با بزرگای Mw 6.6 سبب ایجاد حدود 20 کیلومتر گسیختگی سطحی گردید. -    زمین ­لرزه 18 نوامبر 1998 چهارفرسخ  با بزرگای Mw 5.4 که  موجب شکل گیری شکاف های سطحی در اطراف پایانه شمالی سامانه گسل گلباف گردید (Berberian et al., 2001). با وجود بالا بودن شمار زمین لرزه های دستگاهی مرتبط با جنبایی گسل گلباف (نگاره 4)، از دیدگاه تاریخی تنها زمین لرزه ای که به احتمال زیاد در نتیجه جنبایی این گسل روی داده، زمین لرزه 1255 هجری سیرچ می باشد که بر اثر آن روستاهاى سیرچ و هشتادان ویران گردید و چشمه هاى معدنى منطقه خشک گردیدند (Ambraseys and Melville, 1982؛ یغمایی، 1371؛ عباس نژاد و داستان پور، 1378). سامانه جنوبى گسل گلباف (گسل سروستان) با راستاى شمال شمال باخترى – جنوب جنوب خاورى و درازاى نزدیک به 100 کیلومتر در حدود 75 کیلومترى جنوب خاورى کرمان قرار دارد (بربریان و همکاران، 1984). این گسل در بخش شمالى داراى شیب به سمت باختر- جنوب باخترى بوده و در راستاى خود سبب رانده شدن سنگ‎هاى پالئوسن (از سمت باختر) بر روى رسوبات آبرفتى کواترنر (در خاور) شده است. در بخش میانى، رسوبات کواترنر و پهنه‎هاى رسى و نمکى به وسیله گسل بریده شده است. به سمت جنوب، گسل پس از بریدن سنگ‎هاى آتشفشانى – آذرآوارى ائوسن کوه‎هاى جبال‎بارز، وارد دشت شمالى جیرفت مى‎شود و رد آن کم و بیش در رسوبات آبرفتى کواترنر به چشم مى‎خورد. با توجه به قرارگیرى شهرها و روستاهاى مختلف در پیرامون رومرکز این زمین لرزه، درحدود 200000 نفر در مناطق تحت تاثیر شدت آن سکونت دارند (نگاره2). بیشینه شدت محاسبه شده در خصوص این زمین لرزه در مقیاسMSK  و بر پایه مدل نرم افزارى در نقطه Io ، برابر با 6 برآورد