گزارش پتانسیل یابی مواد معدنی در منطقه جنوب خلخال

توضیحات

چکیده بر اساس قرارداد شماره 3635 مورخه 13/4/74 منعقده بین اداره کل معادن و فلزات استان اردبیل و شرکت مهندسین مشاور کاوشگران، مجموعه بررسیهایی مشتمل بر پیمایش و برداشت زمین شناسی، اکتشاف چکشی و بررسیهایی ژئوشیمیایی در جنوب استان اردبیل انجام پذیرفت که موضوع گزارش حاضر می باشد. لازم به ذکر است که نقشه زمین شناسی در مقیاس 1:50000 و شرح آن در گزارشی جداگانه ارائه خواهد شد. براساس شرح خدمات مهندسی پیش بینی شده، بررسیهای فوق طی 2 مرحله جداگانه به انجام رسید. در مرحله نخست که میتوان آن را فاز مقدماتی یا شناسایی اولیه (Reconnaissance) نامید، محدوده ای به وسعت 1500 کیلومتر مربع مورد مطالعه، و اکتشاف چکشی قرار گرفت. هدف اصلی در این مطالعات تهیه نقشه زمین شناسی 1:50000 ناحیه و شناسایی محدوده های کاری مناسب جهت بررسیهای دقیق متمرکز شده بود. در نتیجه این مطالعات، سه محدوده مناسب جهت انجام مطالعه زمین شناسی و اکتشافی در مقیاس 1:20000 توسط این مهندسین مشاور پیشنهاد گردید که از میان آنها، دو محدوده تحت عناوین محدوده A (محدوده منامین) به وسعت 16 کیلومتر مربع و محدوده B (محدوده زیوه) به وسعت 36 کیلومتر مربع جمعاً به وسعت 52 کیلومتر مربع با هماهنگی اداره کل معادن و فلزات استان اردبیل انتخاب مورد مطالعه قرار گرفت. به لحاظ زمین شناسی، ناحیه مورد مطالعه در جنوب غرب رشته کوههای طالش قرار گرفته و بخشی از واحد ساختاری البرز غربی – آذربایجان به شمار می رود. قدیمی ترین سنگهای موجود در ناحیه به پالئوزوئیک زیرین تعلق دارد که در خارج از ناحیه مورد مطالعه شناخته شده است. سنگهای پالئوزوئیک  بالا شامل رخساره های فیلیتی، اسلیتی، شیلهای ماسه ای تا سیلتی همراه با واحد های کربناته (دولومیت های برشی، آهک) است که مجموعاً دگرگونی خفیفی از نوع دیناموترمال را تحمل نموده اند. سازند شمشک با رخساره ماسه سنگی و شیلی به طور دگرشیب بر روی دگرگونه های پالئوزوئیک  بالا قرار می گیرد. سن دگرگونی احتمالاً قبل از ژوراسیک زیرین می باشد که مبین تاثیر فاز کوهزائی سیمیرین پیشین در این بخش از ایران است. حرکات تکتونیکی ائوسن – الیگوسن (فاز پیرنه) با فعالیت آتشفشانی شدید همراه است. این ولکانیکها شامل سنگهای اسید تا بازیک آندزیتی و توفهای وابسته به آن می باشد. متعاقب این رخدادها، حوضه نئوژن در نتیجه عملکرد گسلهای بزرگ به وجود آمده و در آن رسوبات تخریبی قاره ای (طبقات قرمز)انباشته شده است. واحد های زمین شناسی موجود در محدوده منامین شامل توفیت های ائوسن (واحد Evt )، گدازه های آندزیتی ائوسن (واحد Eva ) همراه با میان لایه هایی از توفیت (واحد Evta ) ، طبقات قرمز نئوژن (واحد Ngm ) و رسوبات عهد حاضر (واحد Qt ) و واحد های زمین شناسی موجود در محدوده زیوه شامل سنگهای پالئوزوئیک بالا (واحد های Pzs ، Pzc ، Pzdol ) ، رخساره شیلی، ماسه سنگی و کنگلومرائی ژوراسیک (واحد Jsh )، آهکهای ائوسن زیرین (واحد Els )، توفیت ها (واحد Evt ) و گدازه های آندزیتی ائوسن (Eva )، طبقات قرمز نئوژن (واحد Ngm )، کنگلومرای پلیوسن (واحد Plc ) و رسوبات عهد حاضر می باشد. به لحاظ زمین شناسی ساختمانی روند گسلها و شکستگی های موجود در ناحیه شمالغرب – جنوب شرق است. اکثر گسلهای موجود از نوع معکوس با شیب صفحه گسلی بیشتر از 45 درجه می باشند، چین خوردگی طبقات در تمام سازندهای موجود از پالئوزوئیک تا نئوژن به چشم می خورد. به طوریکه واحدهای قدیمی از چین خوردگی شدید و واحد های جوانتر از چین خوردگی آرامی برخوردارند. از نظر اکتشاف ذخایر احتمالی و پتانسیلهای معدنی ناحیه، با توجه به مطالعات زمین شناسی، ژئوشیمیایی و اکتشاف چکشی به عمل آمده، می توان به آنومالیهای ژئوشیمیایی و کانی نشانهای قابل توجهی از فلزات سرب، روی و مس در ناحیه زیوه اشاره نمود. اگر چه آنالیز شیمیایی برای فلز نقره صورت نگرفته، لیکن همراهی نقره با کانه زائی سرب و روی بسیار محتمل بوده و این امر در مطالعات آتی باید مورد توجه قرار گیرد. مشاهده رخنمونهای کانه زائی سرب و روی در نقاط مختلف و گسترش سنگ میزبان آن (دولومیتهای برشی پالئوزوئیک  بالا، پرمو- کربنیفر) نوید بخش وجود کانسار مهمی از این فلزات در محدوده زیوه می باشد. در محدوده منامین کانه زائی منگنز قابل توجه می باشد. در این محدوده کانیهای پیرولوسیت و دیگر کانه های همراه (نظیر مانگانیت و تودورکیت) به صورت رگه، رگچه در متن سنگ میزبان – آندزیت های برشی – صورت گرفته و کانیهای کلسیت، اوپال و کوارتز (محصولات آلتراسیون) آن را همراهی می کنند. از منابع غیر فلزی شناسائی شده نیز می توان به وجود زئولیت  در جنوبشرق منامین اشاره نمود که در وسعت زیاد و در داخل سنگهای آندزیتی تشکیل شده است . به طور کلی پس از تجزیه و تحلیل و تلفیق اطلاعات به دست آمده از بررسیهای زمین شناسی، ژئوشیمیایی و اکتشاف چکشی، در ناحیه زیوه، دو محدوده به ترتیب اولویت اکتشافی جهت انجام فعالیتهای اکتشافی و دقیق تر با هدف سرب، روی و نقره پیشنهاد می گردد. اولویت اول خود شامل دو محدوده (Ia و Ib) می شود که به فاصله کمی از هم قرار دارند. در ناحیه منامین نیز دو محدوده، یکی برای اکتشاف منگنز و دیگری برای اکتشاف زئولیت پیشنهاد می شود. در اجرای این پروژه از همکاری صمیمانه کارشناسان اداره کل معادن و فلزات استان اردبیل و به ویژه آقای مهندس اسودی مدیریت محترم و جناب آقای مهندس رضوانی مسئول اکتشاف آن اداره کل برخوردار بوده ایم که لازم می داند از ایشان سپاسگزاری نماید.     مهندسین مشاور کاوشگران                                                                                                                                            اسفند 1374 فصل اول کلیات مقدمه برای اجرای خدمات مهندسی پیش بینی شده در شرح خدمات، اکیپ های کارشناسی در چندین نوبت به منطقه اکتشافی عزیمت و پس از پیمایش کلی محدوده و شناسائی واحدهای لیتولوژیکی موجود در آن عملیات صحرائی طرح مزبور را آغاز نمودند. این عملیات در دو مرحله انجام گرفت . در مرحله نخست خدمات مهندسی مورد نیاز جهت تهیه نقشه زمین شناسی مقدماتی گستره طرح در مقیاس 1:50000 به اجرا در آمد و پس از اولویت بندی منطقه اکتشافی و تعیین مناطق هدف، نهایتاً دو محدوده در مجاورت روستاهای زیوه و منامین که شواهد زمین شناسی و پیمایش صحرائی شواهد مستدلی مبنی بر غنای معدنی آن را ارائه نموده بودند جهت ادامه مطالعات تعیین گردید. و متعاقب آن شبکه نمونه برداری این محدوده ها طراحی و پس از برداشت نمونه ها، نقشه زمین شناسی گستره این محدوده ها در مقیاس 1:20000 تهیه شد. بررسی زمین آماری نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی وجود آنومالیهای با ارزشی از منگنز، سرب و روی و زئولیت را در این مناطق مشخص نمود.   موقعیت جغرافیایی ناحیه مورد بررسی در گستره ای به وسعت 1500 کیلومتر مربع، در شمال کشور قرار دارد و از نظر تقسیمات کشوری، در استان اردبیل و در 24 کیلومتری جنوب شهرستان خلخال واقع شده است. ناحیه مزبور در شمال، از امتداد عرض جغرافیایی 37 درجه و 23 دقیقه و 52 ثانیه آغاز و از غرب و جنوب به کرانه های رود قزل اوزن و استانهای آذربایجان شرقی و زنجان و از شرق به استان گیلان محدود می شود. گستره مورد مطالعه از نظر تقسیمات استانی، در محدوده بخشهای خورش رستم به مرکزیت هشتجین و امامرود به مرکزیت کلور، از توابع شهرستان خلخال قرار دارد. جاده های خلخال – هشتجین، خلخال – شال، راههای اصلی ارتباطی این ناحیه را تشکیل می دهند.بخشهایی از این جاده ها آسفالته بوده ولی بخش اعظم آنها شوسه است. از راههای فرعی موجود در محدوده طرح می توان به راههای شنی درجه 2 هشتجین – برندق، کلور – جعفر آباد – برندق، کلور – طارم دشت و بالاکوه و طارم دشت – ماجولان – جلال آباد اشاره نمود. آب  و هوای منطقه، به تبعیت از وضعیت توپوگرافی آن، کوهستانی نیمه معتدل بوده و دارای زمستانهای سرد و پوشیده از برف و تابستانهای ملایم می باشد. بارش برف در ارتفاعات شرقی محدوده طرح از اواسط پائیز شروع شده و دسترسی به این مناطق را دشوار می سازد، در این میان باید به نقش تعدیل کننده رود قزل اوزن بر آب و هوای نواحی حاشیه ای آن اشاره نمود. پوشش گیاهی در این ناحیه عمدتاً استپی و درختچه ای بوده و در برخی نقاط به صورت جنگلی، شامل درختان کاج و سرو، به طور پراکنده می باشد که تراکم آن به سمت شرق  و در ارتفاعات شرقی مجاور استان گیلان افزایش می یابد. بزرگترین رودخانه در ناحیه مورد مطالعه رود قزل اوزن است که سرشاخه های اصلی آن از ارتفاعات شمال سنندج سرچشمه می گیرد و با گذر از غرب و جنوب محدوده به دریای خزر می ریزد. رودخانه های دامدول چای، خارناچای و شاهرود که از ارتفاعات شمالی محدوده طرح سرچشمه می گیرند نیز به این رود ختم می شود. کشاورزی و دامپروری محورهای عمده فعالیت اقتصادی ساکنان این منطقه را تشکیل می دهند. برخی از اهالی منطقه نیز به قالی  بافی و پرورش زنبور عسل مشغولند. اکثر ساکنان منطقه به زبان ترکی آذری تکلم می نمایند ولی در شرق و نزدیکی استان گیلان گویش های گیلکی و تاتی نیز مرسوم است. پس از شناسایی مقدماتی پتانسیل های مواد معدنی و تهیه نقشه زمین شناسی به مقیاس 1:50000 ، در این ناحیه، سه محدوده جهت انجام مطالعه زمین شناسی واکتشافی در مقیاس  20000: 1 توسط این مهندسین مشاور پیشنهاد گردید که ازاین میان دو محدوده، جمعاً به وسعت تقریبی 52 کیلومتر مربع، با هماهنگی اداره کل معادن و فلزات استان اردبیل انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. مختصات جغرافیائی رئوس محدوده های A وB در جداول شماره 1-1 و 1-2 درج شده است.   جدول شماره 1-1- مختصات جغرافیایی رئوس محدوده A طول جغرافیایی عرض جغرافیایی راس   ثانیه دقیقه درجه ثانیه دقیقه درجه 55 20 48 10 17 37 A 38 23 48 10 17 37 B 38 23 48 -- 15 37 C 55 20 48 -- 15 37 D    جدول شماره 1-2- مختصات جغرافیایی رئوس محدوده B طول جغرافیایی عرض جغرافیایی راس   ثانیه دقیقه درجه ثانیه دقیقه درجه 57 39 48 32 15 37 Á 55 42 48 42 13 37 B́ 13