ابتدا خوانندگان را بیشتر با خودتان آشنا کنید

سال 1314 در بندرانزلی به دنیا آمدم و پس ازگذراندن تحصیلات ابتدایی، دبیرستان را با کسب رتبه اول در رشته علوم‌تجربی در دبیرستان فردوسی انزلی به پایان بردم. در آن سال‌ها دانشگاه‌ها چنان وسعتی نداشت و تنها دو دانشگاه تازه تاسیس تهران و تبریز وجود داشت، به همین دلیل به تهران آمدم و در کنکور دانشگاه تهران ثبت نام کردم. من واقعا" عاشق معلمی بودم و دوست داشتم یک معلم باشم و برای رسیدن به این هدف و با توجه به اینکه دیپلم من نیز علوم‌طبیعی بود در دانشکده علوم دانشگاه تهران در رشته زمین‌شناسی و زیست‌شناسی و در دانشکده کشاورزی امتحان دادم.  سال 1337 از دانشکده علوم دانشگاه تهران در رشته زمین‌شناسی فارغ‌التحصیل شدم و همان سال به پیشنهاد استادم-دکتر یدالله سحابی- در دانشگاه تهران استخدام  شدم و سال 1340 نیز موفق به اخذ فوق‌لیسانس زمین‌شناسی شدم. پس از آن به فرانسه رفتم و از دانشگاه کلرمون‌فران در گرایش پترولوژی در سال 1350 فارغ‌التحصیل شدم و بلافاصله به ایران بازگشتم و به عنوان استادیار در دانشگاه تهران به تدریس مشغول شدم. البته سال 1367 برای فرصت‌ مطالعاتی به اتریش رفتم و پس از آن توانستم کتاب "زمین‌شناسی ایران" را که بیشتر اطلاعات آن را از کتابخانه‌های اتریش جمع‌آوری کردم، منتشر کنم. طی سال‌های 1355 و 1363 نیز موفق به اخذ درجات دانشیاری و استادی دانشگاه تهران شدم. سال 1372 از سوی وزارت علوم تحقیقات و فناوری به عنوان استاد نمونه دانشگاه‌های کشور انتخاب شدم و در دوره اول چهره‌های ماندگار نیز در سال 1380 به عنوان چهره ماندگار زمین‌شناسی معرفی شدم. در حال حاضر در کسوت استادی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان به تدریس مشغول هستم.

چرا پس از پایان دوره دبیرستان، رشته زمین‌شناسی را برای تحصیل در دانشگاه انتخاب کردید؟

پس از اخذ دیپلم در رشته طبیعی به تهران آمدم و همانطور که گفتم تا آن موقع تنها دو دانشگاه تهران و تبریز اقدام به پذیرش دانشجو می‌کردند. به دلیل اینکه مایل بودم در کسوت معلمی به فعالیت بپردازم، پس از دو سال تحصیل در رشته علوم‌طبیعی-که در آن زمان دو رشته زمین‌شناسی و زیست‌شناسی دارای درس‌های مشترک بود- رشته زمین‌شناسی را انتخاب کردم و پس از پایان دوره لیسانس، در دانشگاه تهران به عنوان دبیر  استخدام شدم.

از ادامه تحصیل در فرانسه برایمان بگویید؟

در دانشگاه تهران رتبه‌های نخست رشته مختلف، موفق به دریافت فرصت تحصیلی در خارج از کشور می‌شدند. من نیز که دانشجوی برتر رشته خودم بودم موفق به کسب بورس دولت فرانسه برای اخذ مدرک دکترا در رشته پترولوژی شدم و پس از اتمام تحصیلاتم بلافاصله به ایران مراجعه کردم و دوباره در دانشگاه تهران به فعالیت علمی مشغول شدم. با وجود این‌که شرایط بسیار مناسب و مطلوبی برای زندگی و ادامه تحصیل در آنجا فراهم بود، ولی من همواره ترجیح می‌دادم که در محل تولد و خاک وطنم حضور داشته باشم و از تحصیلات خود برای آبادانی و آموزش به جوانان کشورم بهره ببرم.

اگر این امکان وجود داشته باشد که به گذشته بازگردید، آیا رشته زمین‌شناسی را دوباره انتخاب می‌کردید؟

بله، انتخاب می‌کردم زیرا علاقه بسیار زیادی به زمین و تنوع ظاهری آن و تفسیر طبیعت و سنگ‌ها و کانی‌ها دارم. پس از هر بار حضور در صحرا و طبیعت احساس می‌کنم موضوع تازه‌ای یاد گرفته‌ام و طبیعت یک مساله تازه را به من یاد داده است. وقتی در طبیعت با رخنمون جدیدی از سنگ‌ها و کانی‌ها مواجه می‌شوم، احساس می‌کنم باید به جای حضور در کلاس و تدریس به دانشجویان، با آنها در طبیعت حضور داشته باشم و به بررسی مسائل زمین‌شناسی از نزدیک بپردازیم. در حال حاضر نیز از حضور در کوه‌ها و بررسی سنگ‌ها و کانی‌ها لذت می‌برم و همواره در خود احساس جوانی و نشاط می‌کنم.

به نظر شما چه تفاوتی در دیدگاه افراد عادی با کسانی که زمین را شناخته‌اند، وجود دارد؟

افراد عادی جامعه در مواجه با مناظر طبیعی، کوه‌ها و سنگ‌ها به آن‌چه که در اولین نگاه با آن مواجه می‌شوند، توجه می‌کنند. زمین‌شناسان به کنکاش زمین و محیط پیرامون خود می‌پردازند و نگاه سطحی و زودگذر به آن‌ها ندارند و در پی کشف دلایل تغییر شکل و تفسیر ماهیت سنگ‌ها و کانی‌ها هستند.

پترولوژی چیست و چه کاربردی دارد؟

علم پترولوژی به بررسی نحوه تشکیل سنگ‌ها و شرایط پیدایش آنها می‌پردازد. گرایش من نیز آتشفشان‌شناسی است و از اولین کتاب‌هایی که تالیف کردم، کتاب "آتشفشان‌شناسی" است. در واقع می‌توان گفت پترولوژی و سنگ‌شناسی به شناخت سنگ‌ها، نحوه تشکیل، به‌وجود آمدن و سردشدن سنگ‌های آذرین را بررسی و این مراحل را دنبال می‌کند.

آیا پترولوژی یک علم جدید است؟

پترولوژی از زمان‌های قدیم با نام "پتروگرافی" وجود داشته که به توصیف سنگ‌ها می‌پرداخت. پتروگرافی به شرح معمولی سنگ‌ها از نظر ویژگی‌های ظاهری مانند رنگ، مشخصات و اندازه دانه‌ها می‌پردازد. ولی اگر بخواهیم چگونگی پیدایش، نحوه به وجود آمدن و انجماد سنگ ها و این‌که سنگ‌ها در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارند ، باید از علم پترولوژی کمک بگیریم.

از چه زمانی پترولوژی وارد ایران شد و چه کسی برای اولین‌بار این رشته را تدریس کرد؟

زمین‌شناسی از زمان تاسیس دانشگاه تهران در ایران وجود داشته است. دو پروفسور فرانسوی به نام‌های آقایان فورون و ریویر در دانشکده علوم، پتروگرافی را تدریس می‌کردند و پس از آن استادم دکتر سحابی آن را درس می‌داد. بعدها که درباره پتروگرافی تحقیقات دقیق‌تری انجام شد، به پترولوژی تغییر نام داد و پس از آن هر سنگی برای خودش شناسنامه خاصی پیدا کرد. این شناسنامه شامل اطلاعاتی از قبیل شرایط تشکیل سنگ، عمق قرارگیری در درون زمین، چگونگی پیدایش، رنگ و شکل آن و موادمعدنی موجود است که پاسخ همه آنها در علم پترولوژی یافت می شود.

لطفا" درباره تالیفات و ترجمه‌هایی که داشتید، توضیح دهید.

نخستین کتابی که منتشر کردم "بلورشناسی" بود که با مرحوم دکتر زرعیان از اساتید دانشگاه تهران و دوست و همکارم نوشتیم و پس از آن در سال 1358 کتاب مبانی را ترجمه کردیم که دانشگاه تهران آن را چاپ کرد. سومین کتاب من "اصول آتشفشان‌شناسی" بود و پس از آن کتاب دیگری در سال 1366 با عنوان "کانی‌ها و سنگ‌ها" ترجمه کردم که جهاد دانشگاهی آن را چاپ کرد. در سال 1367 کتاب "پترولوژی تجربی و کاربردهای آن" که ناشر کتاب دانشگاه تهران بود، چاپ شد. همزمان کتاب دیگری با نام "ناآرامی‌های زمین" را ترجمه کردم که به دلیل زلزله‌خیز بودن ایران، بسیار مایل بودم با زبان ساده مردم با زلزله، مضرات و شیوه محافظت از جان خودشان و اقداماتی که در حین رخ دادن زلزله باید انجام دهند، آشنا شوند و بدانند ما در زلزله‌شناسی جهانی کجا هستیم. پس از آن کتاب "سنگ دگرگونی" من که دانشگاه پیام‌نور آن را چاپ کرد نیز به عنوان کتاب سال و کمی بعد به عنوان بهترین کتاب سال دانشگاهی انتخاب شد. به جرات می‌توانم بگویم تقریبا اکثر کتاب‌هایی‌ که نوشته‌ام یا به عنوان بهترین کتاب دانشگاهی انتخاب شده یا کتاب برگزیده وزارت ارشاد هستند. در مجموع تاکنون موفق به تالیف و ترجمه بیش از 18 جلد کتاب با عنوان‌های بلورشناسی، مبانی زمین‌شناسی، اصول آتشفشان‌شناسی (به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران)، زمین‌شناسی ایران، کانی‌ها و سنگ‌ها پترولوژی تجربی و کاربردهای آن، ناآرامی‌های زمین، ماگما و سنگ‌های ماگمایی، سنگ‌شناسی دگرگونی، آتشفشان‌شناسی، زمین‌شناسی پوسته اقیانوسی، چینه‌شناسی، دگرگونی و ماگماتیسم ایران، آتشفشان‌ها و رخساره‌های آتشفشانی و سنگ‌شناسی آذرین شده‌ام.

فکر می‌کنید رشته زمین‌شناسی در ایران چه کمبودهایی دارد؟

من و همکارانم علاقه داریم کارهای تحقیقاتی را در سطح بالا انجام دهیم و این سطح نیازمند کارهای آزمایشگاهی است که متاسفانه در ایران وجود ندارد. مثلا فرض کنید برای رساله دکترا باید یک سری آنالیزهای ایزوتوپی انجام شود که ما در ایران نداریم و به محض اینکه اسم ایزوتوپ می‌آید، مسائل هسته‌ای و تعیین سن یک نمونه به میان می‌آید و کشورهای خارجی احساس می‌کنند ایران در حال تحقیق بر روی مواد غیرمجاز است و به همین دلیل مانع انجام آزمایش می‌شوند. بنابراین وسایل آزمایشگاهی که مورد نیاز ما برای انجام مطالعات زمین‌شناسی است در اختیارمان قرار نمی‌گیرد.البته این مشکلات بیشتر در سطح دانشجویان دکترا وجود دارد و در دوره فوق‌لیسانس مشکل کمتر است و دانشجویان می‌‌توانند تحقیقات لازم را انجام دهند اما در سطح دکترا، دانشجویان برای تکمیل طرح‌ های خود، باید یک مقاله در خارج و در سطح بالا چاپ کنند که به امکانات و ابزارهای آزمایشگاهی نیاز دارد که در ایران وجود ندارد.

شما را پدر علم زمین‌شناسی می‌دانند چه‌قدر با این عنوان موافقید؟

بعد از هشت سال تحقیق برای نوشتن روی کتاب "زمین‌شناسی ایران"، سال1370موفق به انتشار آن شدم و  بسیاری از محققان و دانشجویان از آن به عنوان یک کتاب مرجع یاد می‌کنند و شاید به این دلیل مرا به عنوان پدر علم زمین‌شناسی ایران می‌شناسند. چون قبل از من در این حجم کتابی در این زمینه نوشته نشده بود. احساس می‌کنم وقتی در جلسات و جاهای مختلف از من به عنوان پدر زمین‌شناسی ایران یاد می‌کنند، مسئولیتم سنگین‌تر می‌شود.

نظر شما درباره علم زمین‌شناسی به عنوان یکی از علوم‌پایه کشور و میزان توجه مسوولان به آن چیست؟

همانطور که گفتید زمین‌شناسی به همراه علوم دیگری از جمله شیمی، فیزیک، ریاضی و زیست‌شناسی به‌عنوان علوم‌پایه محسوب می‌شوند که باید در رأس امور آموزشی ما قرار گیرند. زیرا زمین جایی است که همه احتیاجات ما را برآورده می‌کند و همین امر توجه بیشتر مسئولان رده بالای کشور را طلب می‌کند. علم زمین‌شناسی در ایران بسیار جوان است و سال 1957 شرکت ملی نفت ایران، نخستین نقشه زمین‌شناسی را برای شناسایی مناطق دارای پتانسیل نفت تهیه کرد. اگر نگاهی به جایگاه این علم در دانشگاه‌های کشور داشته باشیم، متوجه خواهیم شد این رشته بسیار نوپاست و پس از تاسیس دانشکده علوم دانشگاه تهران در سال 1315، گروه زمین‌شناسی در سال 1342 اقدام به جذب دانشجوی زمین‌شناسی کرد که البته بیشتر دانش‌آموختگان و استادان آن دوره، از دانشگاه‌های کشورهای خارجی فارغ‌التحصیل شده بودند. در حال حاضر استادان پیشکسوت به همراه جوان‌ترها در پی پربار کردن علم زمین‌شناسی در کشورمان هستند، تا همپای کشورهای پیشرفته دنیا در این دانش پیشگام باشند.

زمین‌شناسی ایران را با کشورهای همسایه چگونه مقایسه می‌کنید؟

خوشبختانه ایران در بخش مطالعات زمین‌شناسی نسبت به کشورهای خاورمیانه پیشرفت قابل‌توجهی داشته است. البته پیشرفت دو کشور هندوستان و پاکستان به خاطر شرایط و امکانات گسترده‌ای که در اختیار داشته‌اند، شاید بیشتر از کشورهای اطراف است ولی ایران نیز با وجود نوپا بودن و شرایط سخت پس از جنگ و برخی تحریم‌های موجود، توانسته همگام با فن‌آوری‌ها و پیشرفت‌های روز دنیا حرکت کند. خوشبختانه در حال حاضر به دلیل شرایط مناسب موجود در ایران، انگیزه زیادی برای توسعه مناسبات معدنی و زمین‌شناسی در کشور وجود دارد و باید به آینده زمین‌شناسی کشور امیدوار بود.

فعالیت‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور درباره انجام مطالعات پایه و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 

در ابتدا باید بگویم سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی ایران مدیون زحمات بی‌دریغ و شبانه‌روزی مرحوم مهندس خادم است که با جدیت به توسعه فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی در این مجموعه توجه داشت. در حال حاضر سازمان زمین‌شناسی و اکشتافات‌معدنی کشور یکی از افتخارات علمی ایران است که باید گفت در بخش زمین‌شناسی و اکتشاف مواد معدنی بسیار خوب عمل کرده است. ابتدا دانشمندان و محققانی مثل آقایان اشتوکلین، روتنر، گانسرو... که از سوی سازمان ملل مامور فعالیت در ایران بودند، به توسعه این علم کمک فراوانی کردند وزمین‌شناسان ایرانی در کنار آن‌ها آموخته‌ها و اطلاعات جامع و ارزنده‌ای کسب کردند. آن زمان سازمان مشغول تهیه نقشه‌های یک‌میلیونیم و یک‌دویست‌و‌پنجاه‌هزارم بود و زمین‌شناسانی از جمله آقایان هوشمندزاده،‌ صدرزاده، سبزه‌ای، افتخارنژاد، علوی‌و... به تهیه آن‌ها می‌پرداختند که باید اعتراف کرد نقشه‌های تهیه شده در آن زمان یکی از ارزنده‌ترین دستاوردهای سازمان در دوران اولیه تاسیس بوده است.

متاسفانه در حال حاضر بسیاری از نقشه‌های تهیه شده درمقیاس‌های گوناگون، با آن‌چه بر روی زمین وجود دارد، تطابق ندارد. شاید بتوان گفت در حال حاضر، کیفیت نقشه‌ها فدای کمیت آن‌ها شده و سازمان در بسیاری موارد تنها به توسعه تعداد نقشه‌های زمین‌شناسی تهیه شده، توجه دارد و از کیفیت آن‌ها غافل می‌مانند. به خاطر دارم در گذشته کارشناسان نسبت به تهیه صحیح نقشه‌های زمین‌شناسی حساسیت فوق‌العاده‌ای داشتند و در صورتیکه پس از مراجعت از صحرا احساس می‌کردند، برخی داده‌هابا مشکل مواجه هستند و از قابلیت مورد نظر برخوردار نیستند، مجددا" به محل مورد نظر مراجعه و نسبت به برداشت نمونه‌ها و انجام مطالعات زمین‌شناسی اقدام می‌کردند. این در حالیست که طی سال‌های اخیر تعهد و انگیزه کارشناسان نسبت به سال‌های گذشته به دلایل مختلف کاهش یافته که همین امر موجب تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی با خطاهای گوناگون و کیفیت پایین و عدم تطابق با استانداردهای بین‌المللی می‌شود. نقشه‌هایی که آقایان دکتر لطفی، دکتر امامی، دکتر ارژنگ‌روش، دکتر قرشی، دکتر بربریان، دکتر نوگل‌ و بسیاری افراد دیگر تهیه کرده‌اند، برای زمان فعلی نیز بسیار قابل استناد هستند. کارشناسانی که طی سال‌های گذشته به انجام امور زمین‌شناسی می‌پرداختند، از لحاظ فکری و شغلی در امنیت و آرامش‌خاطر به سر می‌برند و بنابراین همه تمرکز ذهنی آن‌ها متوجه انجام مطالعات خود به بهترین نحو بود. متاسفانه در زمان فعلی مسایل روزمره و مشکلات زندگی به‌قدری برای کارشناسان دل‌مشغولی ایجاد کرده که آن‌ها تنها به فکر اتمام کار و ماموریت خود هستند.

تعامل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به عنوان متولی تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی با دانشگاه‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بسیاری از کارشناسان و زمین‌شناسانی که در گذشته در این مجموعه فعالیت می‌کردند و یا هنوز مشغول به کار هستند جزو نخستین دانشجویان دوره زمین‌شناسی بودند که من به آن‌ها تدریس می‌کردم. در حال حاضر هنوز هم من به عنوان استاد دانشگاه با آن‌ها که در رأس امور زمین‌شناسی مشغول به کار هستند، ارتباط دارم. ارتباطات در گذشته بسیار مستحکم‌تر از زمان فعلی بود و دانشجویان رشته زمین‌شناسی باعلاقه و میل شدیدی به سازمان مراجعه می‌کردند و در صورتیکه در آن‌جا مشغول به‌کار می‌شدند همواره با استادان خود در ارتباط بودند. دانشجویان نیز با فضای این مجموعه و فعالیت‌های جاری آن آشنایی کامل داشتند. در حال حاضر علاوه بر این‌که آمار دانشجویان زمین‌شناسی در دانشگاه‌های مختلف به‌طور چشمگیری افزایش یافته، بیشتر آن‌ها با سازمان زمین‌شناسی کشور آشنایی چندایی ندارند و نسبت به مجموعه‌ای که به‌طور کامل مرتبط با رشته تحصیلی آن‌ها در حال فعالیت است، آگاهی کسب نمی‌کنند.

علم زمین‌شناسی در زندگی انسان‌ها چه نقشی دارد و چرا مردم باید نسبت به این علم آگاهی داشته باشند؟

در جهان امروز، کشوری ثروتمند است که منابع طبیعی غنی دارد و خود در اکتشاف، استخراج و بازار فروش آن نقش اصلی را به عهده می‌گیرد. به همین دلیل اعتقاد دارم برای خودکفایی باید سرزمین خود را بشناسیم و از حوادث زمین‌شناسی آن آگاه باشیم. به‌طور مثال چون پس از هر مرحله خشکی‌زایی امکان ایجاد معادن بوکسیت، خاک‌نسوز، منگنز و تیتان وجود دارد، لذا باید فازهای مهم کوهزایی ایران را به دانشجویان یاد داد. یا با توجه به این‌که اورانیوم و طلا در سنگ‌های آذرین اسید و کروم و پلاتین در سنگ‌های فوق باریک متمرکز می‌شود یا مس در شرایط زمین‌شناسی خاص و در نتیجه دگرسانی‌های ویژه به‌وجود می‌آید، پراکندگی این سنگ‌ها و دگرسانی آن‌ها را در پهنه ایران‌زمین مورد توجه قرار گیرد. در نهایت ما باید گسل‌های زلزله‌خیز کشور را به‌طور دقیق بشناسیم و به هموطنان خود معرنی کنیم و از دولت بخواهیم از سکونت مردم در مناطق خطر جلوگیری کند و یا لااقل در شهرهای زلزله‌خیز، نکات ایمنی در ساختمان‌سازی رعایت شود. باید به خاطر داشته باشیم همه احتیاجات ما از زمین به دست می‌آید و این زمین است که مهربانانه هر آن‌چه در درون خود دارد در اختیار انسان‌ها برای ایجاد یک زندگی راحت‌تر قرار می‌دهد. اقتصاد هر کشور به‌طور مستقیم به زمین آن بستگی دارد.همانطور که گفتم اگر کشورها زمین خود را بشناسند و استفاده مناسبی از آن داشته باشند، رفاه و آسایش بیشتری برای شهروندان خود به ارمغان خواهد آورد.

به نظر شما زمین‌شناسی ایران مدیون چه کسانی است؟

وقتی که من به عنوان دانشجوی رشته علوم‌طبیعی در دانشگاه تهران به تحصیل پرداختم، زمین‌شناسی رشته مستقلی به حساب نمی‌‌آمد. این رشته در سال 1342 از زیست‌شناسی جدا شد و به صورت یک رشته مستقل درآمد. در آن دوره من و همکلاسی‌هایم به عنوان نخستین فارغ‌التحصیلان زمین‌شناسی محسوب می‌شدیم و افرادی از جمله مرحومان دکتر سحابی، دکتر فرشاد، دکتر افشار و دکتر دهقان که خودشان تحصیل کرده‌های خارج از ایران بودند به ما تدریس می‌کردند. در ادامه استادان و پیشکسوتان دیگری این راه را ادامه دادند و به توسعه علم زمین‌شناسی در دانشگاه‌ها و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور همت گماشتند.

از احساس درونی‌تان زمانی که در دل کوه‌ها و طبیعت و به دور از هیاهوی شهری و دیگر انسان‌ها قرار دهید، بگویید.

زمین‌شناسان باید زمین‌شناسی را از زمین یاد بگیرند نه از درون کتاب‌ها و جزوه‌ها. البته یاد گرفتن مطالب تئوری نیز بسیار مهم است ولی برای یادگیری عملی مسائل زمین‌شناسی باید در طبیعت حضور داشت و صدای طبیعت را که با انسان صحبت می‌کند، شنید تا به رموز موجود در آن پی برد. زمین‌شناسی که به دور از هیاهوی روزانه در طبیعت حضور می‌یابد، با تمام حواس خود به رازهایی پی می‌برد که در شرایط عادی و درون‌شهر به آن نخواهد رسید. من همه نقاط ایران را کاویده‌ام و نقطه نقطه این سرزمین را می‌شناسم و از همه پدیده‌های زمین‌شناسی و اشکال مختلف موجود در آن آگاهی دارم. در حال حاضر اگر به همراه خانواده در طبیعت حضور داشته باشم و در سویی دریا و سوی دیگر کوه‌ها و دشت قرار داشته باشد، ناخودآگاه به سوی کوه هدایت می‌شوم و مایلم که بر روی زمین حاضر شوم و پدیده‌های مختلف موجود در آن را بررسی کنم. در همین لحظات است که پی به قدرت بی‌کران خداوند می‌برم و از عظمت خلقت او در زمین شگفت‌زده می‌شوم.

قدری از خانواده خود و از برخورد آن‌ها با یک همسر و پدر زمین‌شناس که مدت‌های طولانی از آن دور بوده، برایمان توضیح دهید.

خانواده‌ام خوشبختانه شرایط من را درک کرده وهمواره سعی می‌کردند شرایط کاری را به بهترین نحو برای من مهیا کنند. روزها و ماه‌ها طولانی بود که من به دور از همسر و فرزندانم برای انجام مطالعات زمین‌شناسی در کوه‌ها و صحرا به‌سر می‌بردم و زمانی هم که به منزل باز می‌گشتم، در اتاقم مشغول تکمیل مطالعات و تهیه گزارشات مربوط به آن بودم. تنها مساله‌ای که ما در کنار همدیگر نگه می‌داشت، فداکاری و قدرت فهم و درک بالای همسرم بود که باعث می‌شد من باخیال راحت به فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی خود برسم. امسال روز صنعت و معدن از طرف رییس جمهور و وزیر صنایع‌ومعادن لوح‌ تقدیر و یادبودی برایم ارسال کردند که همین امر موجب تشویق می‌شود اما به خاطر روحیه خاصی که دارم همواره از مصاحبه با مطبوعات و رسانه‌ها گریزان هستم.

چه توصیه‌ای به جوانان علاقه‌مند به تحصیل در رشته زمین‌شناسی و مسوولان کشور دارید؟

متاسفانه در حال حاضر قشر گسترده‌ای از زمین‌شناسان تحصیل کرده، بیکار هستند و اگر هم بتوانند در شغلی مرتبط با رشته خود به کار مشغول شوند، انگیزه چندانی برای خوب کار کردن و داشتن تعهد لازم در کارشان ندارند. دانشجویان باید با اطلاعات و انگیزه‌ کافی وارد این رشته شود زیرا سختی‌ها و مشکلات کاری موجود در آن باعث فرار بسیاری از دانشجویان از فعالیت در این عرصه می‌شود. مسوولان کشور نیز باید شرایط و امکانات لازم را برای تحصیل این قشر از جامعه مهیا کنند و تجهیزات آزمایشگاهی و تحقیقاتی را برای آن‌ها بیش از گذشته فراهم کنند. باید بدانیم زمین‌شناسان و دانشجویان جوان ما چیزی کمتر از کارشناسان کشورهای خارجی ندارند و اگر امکانات و تجهیزات بیشتری در اختیارشان قرار گیرد، به جرأت می‌توان گفت در بسیاری از موارد از کارشناسان دیگر کشورها نیز برتر خواهند بود. از سویی سرمایه‌گذاری دولت در بخش زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی برای دستیابی به توسعه پایدار و تحقق خودکفایی کامل در کشور باید گسترش یابد تا نسل جوان زمین‌شناسی و معدنی کشور بیکار نماند.

سخن آخر؟

ضمن تشکر از شما جوانان که به فکر قدیمی‌ها و پیشکسوتان رشته‌های مختلف هستید، مایلم اعتراف کنم که بسیار خرسندم که در حال حاضر در مقامی قرار دارم که از نظر خانواده، اجتماع و جامعه دانشگاهی مقبول و مناسب است و همین مساله باعث خرسندی و افتخار من است که توانستم علاوه بر دستیابی به آرزوهای شغلی و اجتماعی خود، برای جامعه نیز مفید باشم و امیدوارم همه علاقه‌مندان نیز در این عرصه به بالاترین نقطه‌‌های موفقیت دست یابند.

گفت‌وگو مرضیه کاظمی

https://gsi.ir/fa/news/23866