فراز و نشیب سرب و روی در کشور

ایران حدود 3درصد از ذخیره سرب و روی جهان را دارا است. در حال حاضر 28 معدن بزرگ سرب و روی در کشور فعالند که بزرگ‌ترین آنها معدن مهدی‌آباد است که مرحله تجهیز آن اخیرا آغاز شده است. قاره آسیا از نظر تولید سرب و روی در مقام اول دنیا قرار داشته و ایران از نظر تولید سرب مقام سوم آسیا را پس از چین و هند و در صنعت روی مقام چهارم را پس از چین، هند و قزاقستان در اختیار دارد. روی چهارمین فلز مورد استفاده بعد از آهن و آلومینیوم و مس است و از نظر فراوانی بیست‌وهشتمین عنصر فراوان در پوسته زمین است و به عنوان یک عنصر در بیشتر سنگ‌ها یافت می‌شود.مصرف اصلی روی برای گالوانیزاسیون یعنی پوشش‌دادن سطوح فولادی و آهنی در مقابل خوردگی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سالانه حدود 4درصد از تولید ناخالص داخلی هر کشور از طریق خوردگی در فولاد و آهن‌آلات از بین می‌رود. حصولات گالوانیزه عمدتا در صنعت ساختمان و خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و از نظر کاربردی حدود 48درصد روی تولیدی جهان در صنعت گالوانیزاسیون و 18درصد در تولید برنج به کار می‌رود. این فلز به‌دلیل مقاومت زیاد در برابر خوردگی، نقطه ذوب پایین، کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد و مصرف سالانه این فلز، سالانه بیش از 2درصد در حال افزایش است. میزان ذخایر پیش‌بینی شده روی در جهان هم‌اکنون در حدود 140میلیون تن است. نامتعادل بودن عرضه و تقاضای فلز روی و پیشی‌گرفتن میزان عرضه بر تقاضا باعث کاهش قیمت این فلز در اواخر دهه 90 از 1660دلار به حدود 1000دلار در هر تن شد. البته در آغاز سال 2000 قیمت‌ها دوباره روند افزایشی یافتند به طوری که در سپتامبر 2000 قیمت روی به 1224دلار رسید، اما در اکتبر 2000 مجددا شاهد کاهش قیمت‌ها بودیم به طوری که در اواخر سال به مرز 1060دلار رسید. با آغاز سال 2001 کاهش قیمت‌ها همچنان ادامه داشت، به نحوی که در ماه آگوست 2001قیمت‌ها به سطح 828 دلا ر رسید و دنیا را وارد یک بحران شدید کرد. طی سال‌های 2001 و 2002 قیمت فلز روی به مرز 747دلار به ازای هر تن نیز رسید. این وضعیت معادن روی جهان را وارد رکود جدیدی کرد و منجر به تعطیل شدن بسیاری از معادن جهان و بروز بحران‌های زیادی شد. قیمت روی پس از 2سال رکود در ابتدای سال 2003 رو به افزایش گذاشت و از حدود 750دلار به ازای هر تن در ابتدای سال به حدود 800‌دلار در اوایل تابستان و حدود 1000دلار در اواخر سال شد.پس از گذشت 3سال (سال‌های 2001 تا 2003) مازاد عرضه روی در جهان، در سال 2004 بازار روی با کسری عرضه نسبت به تقاضای این فلز مواجه شد و انتظارها بر این است که کسری مذکور تا سال 2007 نیز همچنان ادامه یابد. رشد شدید قیمت از سال 2004 به بعد دیده می‌شود.