تحلیل ساختاری تاقدیس دهنو، شاهدی از اثر گسلهای عرضی- برشی زیر سطحی بر هندسه چینهای زاگرس چین خورده-رانده
تحلیل ساختاری تاقدیس دهنو، شاهدی از اثر گسلهای عرضی- برشی زیر سطحی بر هندسه چینهای زاگرس چین خورده-رانده
نوشته : دکتر علی یساقی* و جواد باقری*
چکیده
تاقدیس دهنو با روند شمال باختری- جنوب خاوری در جنوب خاوری زاگرس چین‌خورده- رانده (فارس ساحلی)، بین خطواره‌های رازک و هندورابی و در فرادیواره گسل راندگی پیشانی کوهستانی زاگرس (Main Fron Fault, MFF) قرار گرفته است. این تاقدیس دارای ویژگیهای بارزی چون دو گسل راندگی در پهلوهای شمالی و جنوبی آن، شکل جعبهای در عمق و وجود دو تاقدیس کوچک‌تر به صورت نردبانی راست‌بر در هسته است. در این مقاله براساس داده‌های میدانی، تفسیر تصاویر ماهواره‌ای و برشهای لرزه‌نگاری بازتابی ساختار تاقدیس دهنو و اثر خطواره‌های عرضی- برشی زیر‌سطحی بر هندسه آن تحلیل شده است. سبک تاقدیس دهنو بر مبنای دلایلی چون وجود نمــــــــک هرمز به عنوان لایه جدایــــــشی (Detachment Layer) در منطقه، شکل جعبهای آن در برشهای لــرزهای و همچنیــن تطابــق پـارامتــرهای هندســی محاســبه شــده از برشــهای ســاختــاری آن با نــمــــــــودارهــای هنــدسی چینـــــهای جدایـشی، چیـن جدایشـی (Fault Detachment Fold)تحلیل شده است. همچنین ارتباط ساختاری تاقدیس با گسلهای عرضی- برشی زیر‌سطحی چون خطواره رازک، گسل هندورابی و راندگی پیشانی کوهستان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحلیل اشاره دارد که چینهای با آرایش نردبانی (En-Echelon) در هسته تاقدیس دهنو، شــکســتگیهای همراه و همچنیــن چرخش اصــلی محــور تـاقـدیس (درجهـت پاد ساعتـگرد) در اثر عبور یک پهنه عرضی- برشی زیر‌سطحی راست‌بر با روند NW-SE در منطقه، به‌وجود آمدهاند که در اینجا به‌عنوان ادامه جنوبی پهنه عرضی- برشی سبز پوشان تحلیل گردیده است. اثر روند خطواره پیسنگی هندورابی، که منطبق بر پهنه گسلی چپ‌بر با روند NE–SW در بخش خاوری تاقدیس دهنو است، باعث چرخش دوباره اثر محوری این تاقدیس درجهت ساعتگرد شده است. ساختارهای مشخصی را که بتوان به گسل رازک نسبت داد، در منطقه تاقدیس دهنو برداشت نگردیده است.
کلید واژه‌ها: چین جدایشی، زاگرس چین‌خورده-رانده، گسلهای عرضی زیر‌سطحی، پهنه گسل سبزپوشان، تاقدیس دهنو
*گروه زمین‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران.