ارزیابی حساسیت نواحی بالادست سد مهاباد به فرسایش با استفاده از سنجش از دور و GIS

  ارزیابی حساسیت نواحی بالادست سد مهاباد به فرسایش با استفاده از سنجش از دور و GIS

نوشته: ایرج جباری* و داوود طالب پور*

چکیده

     حوضه آبریز سد مهاباد، براثرتغییر کاربری زمین، در معرض فرسایش شدید قرار گرفته است. در این حوضه، تنها در دو ایستگاه، اندازه‌گیری بار رسوب صورت می‌گیرد و بنابراین در حوضه‌های کوچک‌تر تشخیص مناطق آسیب‌پذیر برای اولویت بخشیدن به برنامه‌‌های حفاظتی و آمایش سرزمین  دشوار می‌گردد. یکی از روشهای این کار، طبقه‌بندی این حوضه به  نواحی با  حساسیتهای مختلف در برابر فرسایش براساس شاخصهاست که در این پژوهش صورت گرفته است. این شاخصها عبارتند از:  شیب، ارتفاع، فرسایش‌پذیری سنگها، کاربری اراضی، میزان بارندگی و زمان تمرکز حوضه‌ها تهیه نقشه‌های توزیع هریک از این شاخصها و همپوشانی آنها نشان داده است که مناطقی بیشترین وسعت حساس به  فرسایش زیاد و خیلی زیاد را دارا هستند که شیب زیاد و سنگها فرسایش‌پذیری بسیار بالایی داشته باشند. ولی در مناطقی با سنگهای مقاوم، کاربری اراضی عامل تعیین‌کننده است. از آنجا که در بین همه عوامل، تنها کاربری اراضی است که می‌تواند توسط انسان، به سرعت و به‌آسانی تغییر یابد، بخشهای بالا دست حوضه‌هایی با زمان تمرکز کم، شیب زیاد، فرسایش‌پذیری بالا و بارندگی زیاد که هنوز پوشش جنگلی و مرتعی دارند، بیشتر از هر جای دیگری به اقدامات پیشگیری کننده نیاز دارند.

   * دانشگاه رازی کرمانشاه ، ایران