بررسی سنگ‌شناسی و ژئودینامیک گنبدهای آتشفشانی و نفوذیهای نیمه‌ژرف جوان منطقه بلده- البرز مرکزی
بررسی سنگ‌شناسی و ژئودینامیک گنبدهای آتشفشانی و نفوذیهای نیمه‌ژرف جوان منطقه بلده- البرز مرکزی
نوشته: دکتر محمد هاشم امامی* و محمد نوری زاده**
چکیده
گنبدها و توده‌های نفوذی نیمه ژرف بلده- البرز مرکزی با نفوذ در سازند ژوراسیک شمشک به سطح زمین راه یافته‌اند. بیشتر این گنبدها و توده‌ها با ترکیب اسیدی (داسیت، ریوداسیت و ریولیت) به‌صورت نسبتاً سرد خارج شده‌اند و عوارض سطحی خاص گنبدهای آتشفشانی در آنها مشهود است. به‌دلیل وجود الگوهای درزه‌های پوست‌پیازی در کل گنبد و وجود شباهتهای سنگ‌شناختی، بافتی و زمین‌شیمیایی سطح این گنبدها، شاید بتوان آنها را در زمره گنبدهای درون‌زاد فرض کرد. بر اساس مدلهای موجود می‌توان گفت همه این آتشفشانیها از یک دایک تغذیه کننده واحد در راستای رودخانه هراز، نشأت گرفته‌اند که در نزدیکی سطح زمین با عبور از مرز دگرشکلی شکننده- شکل‌پذیر، قطعه قطعه شده‌اند. این قطعات را می‌توان در موقعیتهای 2 و 3 واقع در جنوب روستای ولاشید وخاور بلده دنبال کرد. با توجه به داده‌های زمین‌شیمی، بهترین محیط زمین‌ساختی برای این توده‌ها، محیط همگرای برخورد قاره‌ای و پس از کوهزایی است. تبلور بخشی، عامل منحصر به فرد ایجاد سنگهای این منطقه نبوده وآغشتگی پوسته‌ای و انتقال گازی با تمرکز قلیاییها در آن دخیل بوده‌اند.
کلید واژه‌ها: گنبدهای آتشفشانی، سنگ‌شناسی، ژئودینامیک، دیاپیریسم آذرین، ریولیت، داسیت، دایک، سیل، البرز مرکزی، بلده
*سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور و پژوهشکده علوم زمین
**پژوهشکده علوم زمین و پژوهش سرای دانش آموزی نیشابور