بررسی سنگ شناسی سنگهای آتش فشانی نئوژن در منطقه تودشک (جنوب باختری نائین)
بررسی سنگ شناسی سنگهای آتش فشانی نئوژن در منطقه تودشک (جنوب باختری نائین)
نوشته : منیره خیرخواه
منطقه تودشک در جنوب باختری نائین در ایران مرک.ی واقع شده است.این منطقه در کمربند ماگمایی ارومیه – دختر قرار دارد و بخشی از نقشه000،1:100 کجان می باشد. در منطقه تودشک رخنمونهای سنگی وابسته به دورانهای میانه زیستی و نوزیستی حضور دارند واحدهای سنگی از آهکهای کرتاسه بالا، سنگهای ولکانیکی ترشیری (گدازه ها و آذرآواریها) و نهشته های کواترنری تشکیل شده اند.
نهشته های نئوژن این منطقه با سازند قرمز فوقانی (U.R.F)آغاز می گردد و پس از آن واحدهای الیوین بازالت (Ngb) آندزی بازالت و پیروکسن آندزیت (Ng pa) ، نهشته های لاهار (Bgla)، داسیت آندزیتی ، و داسیت (Ngd)، قرار گرفته اند.
شواهد و مطالعات سنگ شناسی و ژئوشیمیایی بر تنوع واحدهای نئوژن در منطقه تودشک دلالت دارد ترکیب این سنگها از بازالت تا داسیت تغییر می کند. اغلب سنگهای آتشفشانی منطقه گرایش سدیک دارند. و از پدیده مهم این منطقه فرآیند تبلور بخشی و اختلاط ماگمایی (AFC)می باشد.
سنگهای بازیک منطقه تحت تاثیر دگرسانی واقع شده اند که در این دگرسانی فشار سیالات و درجه حرارت و نیز عملکرد گازهای فرمرولی نقش عمده ای داشته اند.
منطقه تودشک از لحاظ تکتونیکی دارای تکتونیک شکننده بوده و گسله ها و شکستگیها فراوان موجود در این منطقه از روند ساختاری اصلی کمربند ماگمایی ارومیه – دختر تبعیت می کند. این رزیم تکتونیکی سبب جایگیری – مواد آتشفشانی شده و با توجه به نمودارهای مختلف ژئوشیمیایی و تکتونوماگمایی بازالتهای منطقه متعلق به ی محیط کششی می باشند که تحت تاثیر آلایش پوسته ای و تبلور تفریقی قرار گرفته اند.
با بررسیهای ژئوشیمیایی ، این بازالتها در قلمرو ماگمای ساب آلکالن قرار گرفته اند و با مطالعه دیاگرامهای عنکبوتیؤ‌ماگمای اولیه با مواد پوسته ای بویژه گنیس آمفیبولیتی آلایش یافته است و در مقایسه ای که بین سنگهای بازالتی منطقه وانواع بازالتهای ساب آلکالن پارانا، دکن و اتیوپی و ریوگراند صورت گرفته است. بازالت نئوزن منطقه تودشک بیشترین شباهت را با بازالتهای ریفت ریوگراند نشان می دهد و با توجه به این مسئله ، ذوب بخشی از یک گوشته تهی شده، مسئول تشکیل این بازالتها می باشد و با بازالتهای
Steans در شمال آمریکا (Basin and Rang)از نظر منشاء مشابهت دارد.