جایگاه نظام گسلی دامغان در پهنه برشی همگرای آستانه- عطاری
جایگاه نظام گسلی دامغان در پهنه برشی همگرای آستانه- عطاری
پرویز امیدی، دکتر میرعلی اکبر نوگل سادات، دکتر منوچهر قرشی
بر اساس دستاوردهای حاصل از مطالعه تفصیلی ساختاری و ریخت زمین ساختی در امتداد پهنه گسلی دامغان، و مقایسه طرح های نوزمین ساختی در نقاط مختلف، این نظام گسلی در حاشیه جنوبی البرز خاوری متشکل از چهار تکه ده ملا، سیاه کوه، رودبار، رودبار- فولاد محله و لبرود- شتر گردن معرفی شده است. تکه ده ملا- سیاه کوه سازو کار نرمال داشته و عملکرد سایر تکه ها معکوس چپگرد است. این سیستم یکی از عناصر تکتونیکی مهم در درون پهنه برشی همگرای چپگرد (Left lateral transpression zone) جنوب البرز خاوری با روند N60E است که در این مقاله، پهنه برشی همگرای آستانه- عطاری نام گرفته است، گسله آستانه، مرز شمالی و گسله عطاری مرز جنوبی آنرا می سازد، تکه های ده ملا- سیاه کوه و سیاه کوه- رودبار با فعالیت مشخص در کواترنری، یک گسله چرخشی راستگرد (Clockwise rotational fault) را می سازند. این بخش چرخشی و یک گسله انتقالی (Transfer fault) برای گسله لبرود- شتر گردن است، تکه لبرود- شتر گردن هیچگونه ارتباط ساختاری و شباهت عملکرد در تکوین محیط رسوبی با گسله عطاری در منطقه جام ندارد، اگر چه این پهنه برشی در کواترنری فعالیت مشخص داشته است و این شواهد
در تکه های ده ملا- سیاه کوه، سیاه کوه- رودبار و لبرود- شتر گردن بوضوح مشهود، است ولی فعالیت کواترنری بخش باختری آن (تکه رودبار، فولاد محله)، بطور عمده در امتداد گسله آستارا با سازو کار چپگرد ثبت شده است.
شواهد جنبشی (Kinematic evidences) جوان زمین شناسی برای الگوی برش همگرای چپگرد در این بخش از البرز خاوری با دستاوردهای دینامیکی ناشی از تحلیل سازوکار کانونی زمینلرزه ها، دگرشکلی سطحی زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی، و همچنین نتایج حاصل از مطالعات ماهواره ای بر روی جنبش ورق های لیتوسفری در منطقه مورد مطالعه، هماهنگی کامل دارد و موید عملکرد یک تنش فشاری مورب با راستای شمال- شمال خاوری بر روی منطقه آستانه عطاری است و می تواند موجب تحرک و پویایی منظومه گسلی دامغان بر اساس الگوی ارائه شده گردد.