آنالیز رخساره‌ای و بازسازی محیط نهشتی دیرینه رسوبات پیش‌بومی نئوژن در شمال فروبار دزفول، زاگرس
آنالیز رخساره‌ای و بازسازی محیط نهشتی دیرینه رسوبات پیش‌بومی نئوژن در شمال فروبار دزفول، زاگرس
نجمه اعتمادسعید1، مهدی نجفی1، نوید زین‌العابدین قویم2 و عبدالرضا قدس3
تاریخ دریافت: 10/ 11/ 1395 تاریخ پذیرش: 06/ 06/ 1396
چکیده
این مطالعه آنالیز رخساره‌ای و تعیین محیط نهشتی را از رسوبات نئوژن در شمال فروبار دزفول، در فرودیواره گسل پیشانی کوهستان زاگرس ارائه می‌دهد. رسوبات نئوژن در این ناحیه، شامل سازندهای میشان، آغاجاری و بختیاری هستند که با بیش از 5 کیلومتر، ضخیم‌ترین توالی حوضه پیش‌بومی زاگرس را به خود اختصاص داده‌اند. از آنجایی که این رسوبات همزمان با کوهزایی اصلی زاگرس نهشته شده‌اند؛ تاریخچه‌ی رویدادهای دگرریختی منطقه را در خود ثبت کرده‌اند. در این مطالعه، 9 رخساره‌ی سنگی بر اساس لیتولوژی، اندازه دانه، ساختمان‌های رسوبی و هندسه لایه‌ها شناسایی شدند که در سه مجموعه رخساره‌ای دسته بندی می‌شوند: الف) با غلبه گراول (Gm، Gp)، ب) با غلبه ماسه (Sh، St، Sp، Sr، Sm) و ج) با غلبه گل (Fm، Fl). علاوه بر این، دو ایکنوفاسیس دریایی اسکولایتوس و کروزیانا نیز در قاعده سازند آغاجاری مشاهده شد. بنا بر نتایج این مطالعه، قرارگیری رخساره‌ها روی یکدیگر نشان‌دهنده یک توالی کلی کمعمقشونده به سمت بالا در نهشته‌های پیش‌بومی نئوژن در فروبار دزفول است. این نهشته‌ها به ترتیب در محیط‌های دریای حاشیه‌ای (سازند میشان)، ساحل سیلیسی آواری (بخش پایینی سازند آغاجاری)، رودخانه مئاندری (بخش بالایی سازند آغاجاری) و در نهایت رودخانه گیسویی (سازند بختیاری) نهشته شده‌اند. با توجه به ثابت بودن سطح جهانی آب دریاها در این دوره (حدود 13 تا 3 میلیون سال قبل)، تکامل محیط نهشتی در شمال فروبار دزفول توسط دگرریختی‌های زمین‌ساختی شامل گسلش و چین‌خوردگی کنترل شده است.
کلیدواژه‌ها: محیط نهشتی، فروبار دزفول، سازند میشان، سازند آغاجاری، سازند بختیاری.
1استادیار، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه، زنجان، ایران
2دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه، زنجان، ایران
3دانشیار، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه، زنجان، ایران
نویسنده مسئول: نجمه اعتمادسعید؛ E-mail: n.etemad@iasbs.ac.ir