بررسی پتروژنز توده های گرانیتوییدی کالک آلکالن و آداکیتی منطقه رابر-لاله زار، جنوب شرق کرمان: بهره گیری از مطالعات ژئوشیمیایی و ایزوتوپ های Sr-Nd

بررسی پتروژنز توده­ های گرانیتوییدی کالک­ آلکالن و آداکیتی منطقه رابر-لاله ­زار، جنوب شرق کرمان: بهره­ گیری از مطالعات ژئوشیمیایی و ایزوتوپ­ های Sr-Nd

محسن چکنی مقدم¹، زهرا طهماسبی² و احمد احمدی خلجی²

تاریخ دریافت: 25/ 01/ 1396                                                          تاریخ پذیرش: 28/ 05/ 1396

چکیده

منطقه مورد مطالعه در شمال تا شمال غرب شهرستان رابر در استان کرمان قرار دارد و بخشی از کمربند ماگمایی ارومیه- دختر محسوب می­شود. توده ­های نفوذی متعددی با ترکیب غالب دیوریت تا کوارتزدیوریت، گرانودیوریت و گرانیت در واحدهای آتشفشانی در این منطقه رخنمون دارند. سنگ­ های مورد مطالعه بر اساس ویژگی­ های ژئوشیمیایی به دو گروه تقسیم شده‎اند: 1) گرانیتوییدهای آداکیتی که با سیلیس (61.49 تا 66.78 درصد وزنی)، Al₂O₃ (15.72 تا 17.74 درصد وزنی)، Sr (ppm 374 تا 602)، Sr/Y (34 تا 53) و نسبت (La/Yb)_N بین 8.35 تا 16.88 و مقادیر اندک Y مشخص می­ شوند. 2) گرانیتوییدهای کالک­آلکالن که مهم‎ترین خصوصیات آنها عبارتند از: میزان سیلیس 63.07 تا 72.32 درصد وزنی، نسبت ­های پایین Sr/Y (3.83 تا 13.22)، مقادیر بالای Y ( ppm21.7  تا 31.6) و Yb ( ppm2.29 تا 3.26)، میزان Sr کمتر (بین ppm 119 تا 297) و نسبت (La/Yb)_N پایین­تر نسبت به گروه آداکیت­ها (3.02  تا 11.13) با آنومالی منفی Eu [(Eu/Eu)_N= (ave. 0.49)]. سنگ ­های آداکیتی احتمالاً از پوسته زیرین مافیک (آمفیبولیت گارنت­دار) همراه با گارنت روتیل ± پلاژیوکلاز به عنوان فازهای باقیمانده در محل منبع در عمقی بیشتر از 50 کیلومتر و گروه کالک­آلکالن نیز احتمالاً در اعماق نزدیک­ تر به سطح زمین نسبت به آداکیت­ ها در پوسته میانی- زیرین با ترکیب سنگی غالب آمفیبولیت تشکیل شده ­اند. بررسی نسبت­ های ایزوتوپی اولیه ⁸⁷Sr/ ⁸⁶ Sr (0.704871 تا 0.705195) و تغییرات εNd از 1.44 تا 3.19 همراه با تغییرات سیلیس، نشانگر منبع گوشته ­ای برای مذاب اولیه و تأثیر آلایش پوسته ­ای در تکوین ماگمای سازنده این سنگ ­هاست. هر دو نوع ماگماتیسم آداکیتی و کالک­آلکالن در منطقه مورد مطالعه توسط ذوب بخشی گوشته فوقانی و برهم کنش متعاقب آن با پوسته قاره ­ای زیرین در طی زمان­ الیگوسن- میوسن به دلیل فرورانش پوسته اقیانوسی عربی به زیر پلیت ایران مرکزی رخ داده است.

کلیدواژه‌ها: گرانیتوییدهای لاله­ زار، زون ارومیه- دختر، سنگ ­های آداکیتی، فرورانش، پوسته زیرین.

¹دانشجوی دکترا، گروه زمین‎شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم‎آباد، ایران

²استادیار، گروه زمین‎شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم‎آباد، ایران

نویسنده مسئول: زهرا طهماسبی؛ E-mail: tahmasebi.z@lu.ac.ir