عوامل مؤثر بر کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی دشت قره ضیاالدین، استان آذربایجان غربی
عوامل مؤثر بر کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی دشت قره ضیاالدین، استان آذربایجان غربی
سمیه اسمعیلی1، اصغر اصغری مقدم2، رحیم برزگر3 و نعیمه کاظمیان4
تاریخ دریافت: 16/ 12/ 1395 تاریخ پذیرش: 06/ 06/ 1396
چکیده
دشت قره ضیاالدین در شمال باختر ایران در استان آذربایجان غربی واقع شده است. هدف این مطالعه بررسی عوامل و فرایندهای مؤثر بر کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی دشت قره ضیاالدین است. برای این منظور 20 نمونه از آب زیرزمینی با توزیع مناسب در آبان ماه سال 1395 جمع آوری و غلظت یون های اصلی، نیترات و سیلیس آنها در آزمایشگاه اندازه گیری شد. همچنین مقادیر اسیدیته و هدایت الکتریکی نمونه ها در صحرا اندازه گیری شد. در این مطالعه از نمودارهای ترکیبی و هیدروشیمیایی مختلف، شاخص کلروآلکالین، شاخص اشباعیت و مدل سازی معکوس به منظور دست‌یابی به هدف مورد اشاره استفاده شد. نتایج حاصل از نمودارهای ترکیبی نشان می دهند که نفوذ آب شور برگشتی حاصل از کشاورزی، تعویض کاتیونی،هوازدگی و انحلال سنگ ها و کانی ها به‌ویژه کربنات ها، سیلیکات ها، ژیپس و هالیت و فرایند تبخیر به میزان اندک از عوامل مؤثر بر کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی منطقه هستند. شاخص های کلروآلکالین محاسبه شده بیان می کنند که در تمام نمونه های آب این شاخص ها منفی هستند که نشانگر وقوع تعویض یونی عادی است. نمونه های آب نسبت به کانی های کربناته وکوارتز حالت فوق اشباع دارند؛ در حالی که نسبت به کانی های سولفاته و هالیت تحت اشباع هستند. نتایج مدل سازی های ژئوشیمیایی معکوس، وقوع فرایندهای هوازدگی، انحلال کانی های کربناته، سولفاته و هالیت و تعویض یونی را در بخش های مختلف آبخوان تأیید می کند.
کلیدواژهها: آب زیرزمینی، دشت قره ضیاالدین، شوری، هیدروشیمی، مدل معکوس.
1دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2استاد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3دانشجوی دکترا، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
4کارشناسی، آزمایشگاه کنترل کیفی آب استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران
نویسنده مسئول: اصغر اصغری مقدم؛ E-mail: oghaddam@tabrizu.ac.ir