فرایند دولومیتی شدن و ارتباط آن با رخساره های رسوبی و کیفیت مخزنی سازندهای دالان بالایی و کنگان در ناحیه جنوب خاور خلیج فارس

رحیم کدخدائی ایلخچی¹، بیژن نوری²و رعنا جدیری آقایی³

¹دکترا، شرکت توسعه انرژی نارگان آمیتیس، تهران، ایران

²دکترا، شرکت نفت فلات قاره ایران، تهران، ایران

³کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 04/ 10/ 1395 تاریخ پذیرش: 26/ 01/ 1396

چکیده

سازندهای دالان بالایی و کنگان با سن پرمین پسین- تریاس پیشین به عنوان سنگ های مخزن اصلی برخی میادین خلیج فارس شناخته می شوند. این سازندها با توالی کربناته-تبخیری، متشکل از رخساره های پشته سدی، لاگون و پهنه کشندی هستند که در بخش های کم ژرفای یک محیط رمپ کربناته و در شرایط آب‎و‎هوایی گرم و خشک گسترش پیدا کرده اند. در این رخساره ها، دولومیتی شدن فرایند دیاژنزی متداولی است که از دید چگونگی تشکیل و توزیع و ارتباط آن با کیفیت مخزنی در این نوشتار مطالعه و بحث شده است. این فرایند با توجه به ویژگی های بافتی اولیه و نیز تأثیر فرایندهای انحلال و سیمان یشدن انیدریت، تأثیر متفاوتی بر ویژگ یهای مخزن دارد. بیشتر دولومیت ها بهصورت جانشینی و بخشی ناچیزی نیز به صورت سیمان گسترش دارند. دولومیت های جانشینی ریزبلور در رخساره های گل غالب پهنه کشندی، تحت شرایط تبخیر سطحی و تغلیظ آب‌های منفذی طی دیاژنز اولیه شکل گرفته اند. در صورتی که دولومیت های جانشینی در رخساره های دانه‎غالب، به صورت حفظ کننده و تخریب کننده فابریک بر اثر نفوذ شورابه های تبخیری طی دیاژنز تدفینی تشکیل شده اند. در این رخساره ها انیدریت به‌صورت سیمان کومه ای و فراگیر گسترش دارد. رخساره های دولومیتی با سیمان انیدریت فراگیر، مانند رخساره های ریزبلور پهنه کشندی کیفیت مخزنی پایینی دارند. رخساره های دولومیتی با سیمان انیدریت کومه ای و رخساره های با دولومیت جانشینی درشت‌بلور کیفیت مخزنی بالاتری دارند. نتایج نشان می دهد که فرایند دولومیتی شدن در صورتی که با ایجاد بلورهای درشت به صورت تخریب ‎کننده فابریک به‎ویژه درون رخساره های دانه غالب همراه بوده، نقش مؤثری در بهبود کیفیت مخزنی داشته است.

کلیدواژه ها:دولومیتی شدن، شورابه های تبخیری، انیدریت، انحلال، کیفیت مخزنی، سازندهای دالان بالایی و کنگان.

نویسنده مسئول:رحیم کدخدائی ایلخچی؛ E-mail:rahimkadkhodaee2005@yahoo.com