سن سنجی U-Pb و ایزوتوپ های Lu-Hfو Oروی کانی زیرکن توده های نفوذی دگرگون شده جنوب باختر سلماس

سن ­سنجی U-Pb و ایزوتوپ­ های Lu-Hf و Oروی کانی زیرکن توده ­های نفوذی دگرگون شده جنوب ­باختر سلماس

فهیمه کوزه ­کولانی¹، محمد رهگشای²و هادی شفائی مقدم³

تاریخ دریافت:  14/ 09/ 1394                                  تاریخ پذیرش: 14/ 04/ 1395

چکیده

توده­ های نفوذی جنوب ­باختر سلماس شامل سنگ ­های حدواسط-مافیک و اسیدی، در مرز پهنه ­های سنندج-سیرجان و کمربند ماگمایی ارومیه-دختر در شمال­ باختر ایران رخنمون دارند. سنگ­ های مافیک-حدواسط دارای ترکیب متادیوریت و متاگابرو و کهن ­ترین توده­ های نفوذی منطقه هستند. سنگ­ های اسیدی ترکیب متاگرانیت تا متاگرانودیوریت دارند. این توده­ های نفوذی درون مجموعه ­ای از سنگ ­های آتشفشانی-رسوبی دگرگون شده با سن پرکامبرین نفوذ کرده‎اند. سن‎سنجی به روشU-Pbروی کانی زیرکن نمونه ­های متاگرانیت و متاگرانودیوریتی این مجموعه دگرگون شده، دامنه سنی از 2.4±567 میلیون سال تا2.7±565 میلیون سال(اواخر نئوپروتروزوئیک-کامبرین) را نشان می­دهد. زیرکن­ ها دارای هسته­ های کهن موروثی هستند. نتایج ایزوتوپHf(به همراه سن مدل) زیرکن­ های این سنگ­ ها نشان می ­دهد که ماگمای تشکیل‌دهنده آنها اولیه (Juvenile) نیست بلکه حاصل واکنش با پوسته قاره­ای قدیمی به سن مزوپروتروزوییک است. مقدارδ¹⁸O زیرکن ­ها احتمالاً نشان دهنده تبلور زیرکن­ ها از ماگمایی است که با مواد پوسته­ ای ترکیب شده است. توده­ های نفوذی جنوب­ باخترسلماس، با سنگ ­های متاگرانیتی و گنیسی درون پی‌سنگ­ ایران که در ایران مرکزی، پهنه سنندج-سیرجان و پهنه البرز رخنمون یافته ­اند، از دید زمانی همسن هستند. همه این سنگ­ های گسترش یافته موجود در پی‎سنگ، نشان‌دهنده بقایای فعالیت ماگمایی به سن نئوپروتروزوییک- کامبرین در  امتداد حاشیه شمالی گندوانا هستند.

کلیدواژه­ ها:سن­ سنجیU-Pb،ایزوتوپLu-Hf و O، متاگابرو-متادیوریت، گندوانا، نئوپروتروزوییک، سلماس.

¹دکترا، گروه زمین ­شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانشیار، گروه زمین­ شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³استادیار، گروه زمین ­شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران

نویسنده مسئول: فهیمه کوزه­ کولانی؛  E-mail:f_kozekoulani@sbu.ac.ir