پتروژنز، ژئوشیمی، مطالعه میانبارهای سیال و نقش توده های نیمهآتشفشانی در زایش مس محدوده چاه مورا، شمال ترود
پتروژنز، ژئوشیمی، مطالعه میانبارهای سیال و نقش توده های نیمهآتشفشانی در زایش مس محدوده چاه مورا، شمال ترود
مینا بهرام پور1، محمد لطفی2، افشین اکبرپور3 و الهه بهرام پور1
تاریخ دریافت: 19/ 05/ 1394 تاریخ پذیرش: 24/ 03/ 1395
چکیده
کانسار مس چاهمورا در جنوب باختری شاهرود و در بخش مرکزی کمان ماگمایی ترود- چاه شیرین قراردارد. کانی سازی در منطقه چاه مورا درون واحد آتشفشانی به سن ائوسن رخ داده است. سنگ های آتشفشانی یاد شده بر پایه مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی قابل تفکیک به آندزیت، آندزیت- بازالت، تراکی آندزیت، تراکی آندزیت بازالت و رخنمونهای کوچکی از آذرآواریها به صورت آگلومرا هستند. تودههای نیمهآتشفشانی با ترکیب حدواسط توالی های آتشفشانی آذرآواری را قطع کرده اند. ماهیت این سنگ ها، کالک آلکالن غنی از پتاسیم تا شوشونیتی است که از دید جایگاه زمین ساختی، در موقعیت کمان ماگمایی مرتبط با پهنه فرورانش قرار می گیرند. دگرسانی سیلیسی، کربناتی، سریسیتی و کلریتی در سنگ های میزبان قابل تشخیص است. ساخت و بافت ماده معدنی به‌صورت رگه- رگچه ای، جانشینی، دانه پراکنده و پرکننده فضای خالی است. بر پایه مطالعات کانه نگاری کانی های اصلی مس شامل: کالکوسیت، کالکوپیریت، کوولیت، دیژنیت، کوپریت، مالاکیت و کمتر مس طبیعی است که با هماتیت همراهی می شوند. از میان این کانی ها، کالکوسیت و مالاکیت بیشترین فراوانی را دارند. مطالعات ژئوشیمی نشان ازآن دارد که عنصر مس بیشترین همبستگی را با عناصر نقره(0.894R=) و آرسنیک (0.520R = ) دارد. این در حالی است که با این عناصرکانی مستقلی تشکیل نداده است و احتمال دارد که این عناصر در شبکه کانی های مس دار، جایگزین مس شده باشند. مطالعه میانبارهای سیال روی سیال های به دام افتاده در کانی های کوارتز و کلسیت انجام شده است. دمای همگن شدگی در میانبارهای سیال، به‌طورمیانگین200 تا220 درجه سانتی‌گراد است. درجه شوری به دست آمده در این سیال‌ها، در محدوده های0.97-1.37 و3.67- 4.07 درصد وزنی نمک طعام است. این کانسار همانندی های فراوانی از دید کانی شناسی، سنگ میزبان، ساخت و بافت و ژئومتری با کانسارهای نوع مانتو و مس در طبقات سرخ آتشفشانی دارد.
کلیدواژه‌ها: چاه مورا، توده های نیمهآتشفشانی، مس نوع مانتو، ترود- چاه شیرین.
1کارشناس ارشد، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
2دانشیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور ،تهران، ایران
3دکترا، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
نویسنده مسئول: مینا بهرام‌پور؛ E-mail:minabahrampour@yahoo.com