محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی نهشته های سازند جیرود در برش ده صوفیان
محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی نهشته های سازند جیرود در برش ده صوفیان
مجید خزایی1، محبوبه حسینی برزی2، عباس صادقی3 و حسین مصدق4
تاریخ دریافت: 03/ 03/ 1395 تاریخ پذیرش: 04/ 10/ 1395
چکیده
سازند جیرود به سن دونین پسین در برش ده صوفیان در شمال خاور شهمیرزاد (البرز مرکزی) از نهشته های تخریبی و کربناته تشکیل شده است. مرز زیرین آن با نهشته های تخریبی ریزدانه سازند میلا ناپیوسته همشیب و فرسایشی و مرز بالایی آن با سازند مبارک همشیب و پیوسته است. رخساره های تخریبی سازند جیرود در این برش شامل رخساره های کنگلومرایی، ماسه‌سنگی و گل‌سنگی است. نهشته های کنگلومرایی دربردارنده 3 رخساره A1، A2 و A3 است که به ترتیب معادل رخساره های Gcm، Gt و Gmm/Gmg میال (Miall) هستند. نهشته های ماسه‌سنگی با 5 رخساره B1، B2، B3 و B4 به ترتیب معادل رخساره های St، Sh، Sm و Sr میال و نیز رخساره B5 (Shc) با ساخت لامیناسیون پشته ای (HCS) دیده می شود. رخساره های ریزدانه گل‌سنگی شامل رخساره های C1 و C2 به ترتیب معادل رخساره های Fsm و Fl میال هستند و رخساره کربناته (D) که حجم کمی از بخش های بالای ستون چینهنگاری را به خود اختصاص میدهد، تقریباً به‌طور کامل دولومیتی شده است. مطالعات صحرایی و سنگنگاری به شناسایی 5 مجموعه رخسارهای تخریبی رودخانه ای، ساحلی- پشت ساحلی، حاشیه ساحلی، منطقه انتقالی دور از ساحل و دور از ساحل انجامید و رخساره‌های کربناته با توجه به شواهدی مانند سطح زیرین فرسایشی، دانه‌بندی تدریجی، حضور ساخت لامیناسیون پشته ای و نیز رخساره های تخریبی همراه به شرایط توفانی نزدیک به ساحل و توفانی دور از ساحل نسبت داده شدند. سازند جیرود در برش مورد مطالعه با نهشته های رودخانه ای آغاز می شود که با نهشته های دریایی تحت تسلط توفان به‌صورت نهشته های ساحلی- پشت ساحل و تناوب نهشته های حاشیه ساحل، منطقه انتقالی دور از ساحل و نهشته های دور از ساحل ادامه می یابد. بررسی سطوح سکانسی به ویژه ناپیوستگی های مهم و همچنین بررسی الگوی برهم نهشت رسوبات سازند جیرود، به شناسایی 3 سکانس رسوبی که در بالا و پایین توسط ناپیوستگی های حاصل از فرو افتادن سطح اساس، محدود شده اند به همراه بخش پیشرونده از سکانس چهارم انجامیده است.
کلیدواژه‌ها: البرز، دونین، جیرود، محیط رسوبی، نهشته های توفانی، چینهنگاری سکانسی.
1دانشجوی دکترا، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3استاد، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
4دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
نویسنده مسئول: مجید خزایی؛ E-mail: mkh693@ gmail.com