ماهیت ژئوشیمیایی سرپانتینیت های مجموعه اولترامافیک- مافیک مشهد شاهدی بر فرورانش پوسته اقیانوسی پالئوتتیس در شمال خاور ایران

کورش محمدیها ^{1 و 2}، محسن مؤذن³، اووه آلتنبرگر⁴، رباب حاجی علی اوغلی⁵

¹ دانشجوی دکتری، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

² سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

³ استاد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

⁴ استاد، انستیتو علوم زمین و محیط زیست، دانشگاه پتسدام، پتسدام، آلمان

⁵دانشیار، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

تاریخ دریافت: 1395/04/08                               تاریخ پذیرش: 1395/08/09

چکیده

مجموعه سنگ‌های اولترامافیک مشهد به سن چینه‌شناسی پرمین - تریاس در شمال خاور کوه‌های بینالود و در نزدیکی شهر مشهد قرار گرفته است. واحدهای سنگی این منطقه شامل سنگ‌های اولترامافیک و  مافیک، سنگ‌های رسی و کربناته دگرگون شده، گرانیتویید و فیلیت‌های مشهد با راستای عمومی شمال باختر ـ جنوب خاور می‌باشد. پریدوتیت‌های سرپانتینی شده، بیشترین سنگ‌های اولترامافیک در منطقه مورد مطالعه را تشکیل می‌دهند. کانی‌های تشکیل دهنده سنگ­ های اولترامافیک این منطقه شامل الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن، آمفیبول قهوه‌ای و کانی‌های تیره به عنوان کانی‌های باقیمانده از سنگ اولیه و کانی­ های گروه سرپانتین (لیزاردیت و آنتیگوریت)، ترمولیت- اکتینولیت، کلریت، مقادیر اندکی تالک و کانی­های کربناتی به عنوان کانی‌های تشکیل شده بعدی  هستند. به‌رغم نبود سنگ‌های دگرگونی فشار بالا- دما پایین که معرف پدیده فرورانش هستند، شیمی عناصر اصلی، کمیاب و فرعی سرپانتینیت‌های مشهد، ویژگی‌های سرپانتینیت‌های فرورانده شده را نشان می‌دهند و منشأ پریدوتیت اولیه تشکیل دهنده آنها گوشته تهی نشده‌ای است که به صورت لرزولیت و یا هارزبورژیت فقیر ازالیوین می‌باشد. پروتولیت این سنگ ها قبل از سرپانتینی شدن تحت تأثیر مذاب حاصل از فرورانش قرار گرفته و متاسوماتیزه و بارور شده است.  

کلید واژه‌ها: متاپریدوتیت، سرپانتینیت فرورانده شده، گوشته متاسوماتیزه، فرورانش، پالئوتتیس، مجموعه اولترامافیک مشهد.

نویسنده مسئول: کورش محمدیها؛ E-mail:K.Mohammadiha@gmail.com