کانی شناسی وزمین شیمی عناصر خاکی کمیاب پهنه های کائولینیزه منطقه گورگور،شمال تکاب،شمال باخترایران

کانی ­شناسی وزمین­ شیمی عناصر خاکی کمیاب پهنه­ های کائولینیزه منطقه گورگور، شمال تکاب، شمال باختر ایران

علی عابدینی¹، عباس اروجی² و علی‎اصغر کلاگری³

تاریخ دریافت:  22/ 10/ 1394                                               تاریخ پذیرش: 28/ 04/ 1395

چکیده

پهنه ­های کائولینیزه منطقه گورگور (شمال تکاب، استان آذربایجان ­غربی) محصول دگرسانی سنگ ­های آندزیتی به سن میوسن در شمال باختر ایران هستند. با توجه به بررسی ­های کانی­ شناسی، کائولینیت، کوارتز، جاروسیت، مونت­موریلونیت، آلبیت، مسکوویت- ایلیت، آناتاز، کلریت، اورتوکلاز، کلسیت، گوتیت و هماتیت فازهای کانیایی در این پهنه­ ها هستند. رگه­ های سیلیسی حاضر در این پهنه­ ها شامل کانی­ های فلزی پیریت،کالکوپیریت، گالن، اسفالریت، بورنونیت و استیبنیت است. محاسبات تغییرات جرم عناصر خاکی کمیاب (REEs) با فرض Sc به عنوان عنصر شاخص کم­ تحرک آشکار می­کنند که گسترش فرایند کائولینیتی شدن با غنی ­شدگی- تهی­ شدگی La-Nd و تهی­ شدگی Sm-Lu همراه بوده است. تجزیه و تحلیل­ های زمین­ شیمیایی نشان می ­دهند که درجه تفریق Al از Fe و تخریب کانی زیرکن توسط سیال‌های گرمابی به ترتیب مهم‌ ترین عوامل کنترل کننده تغییرات بی­ هنجاری­ های Eu (0.84- 1.06) و Ce (0.83-0.93) در این پهنه ­ها هستند. همبستگی ­های مثبت و قوی مقادیر (La/Lu)_N و(LREEs/HREEs)_N با اجزایی مانندP، S، LOI و Sr، نقش مؤثر محلول­ های درونزاد را در پیشرفت فرایند کائولینیتی شدن آشکار می­سازد. تلفیق نتایج به دست آمده از مطالعات کانی­ شناسی و زمین­ شیمیایی پیشنهاد می­ کند که تغییرات در شیمی محلول­ های دگرسان کننده (pH و Eh) و  تنوع در نوع کانی­ های تثبیت کننده، دو عامل کلیدی مؤثر در تفریق و توزیع REEs در پهنه­ های کائولینیزه در گورگور هستند.

کلیدواژه­ ها:زمین­ شیمی، عناصر خاکی کمیاب، پهنه­ های کائولینیزه، تنوع کانیایی، گورگور، ایران.

¹دانشیار، گروه زمین‎شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

²کارشناسی ارشد، گروه زمین‎شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

³استاد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

نویسنده مسئول: علی عابدینی؛ E-mail:abedini2020@yahoo.com