مطالعه پراکندگی نمونه‌های خاکی منطقه بهاباد توسط تجزیه با استفاده از روش‌های ژئوکمومتریکس با روش‌های ICP-MS و ICP-OES
مطالعه پراکندگی نمونه‌های خاکی منطقه بهاباد توسط تجزیه با استفاده از روش‌های ژئوکمومتریکس با روش‌های ICP-MS و ICP-OES
سمیه ویسه1، علی نیازی2 و جهانبخش قاسمی2
تاریخ دریافت: 19/ 11/ 1394 تاریخ پذیرش: 19/ 02/ 1395
چکیده
در این پژوهش پراکندگی و تأثیر عناصر در نمونه‌های خاکی منطقه بهاباد استان یزد بر پایه تجزیه عناصر مختلف توسط روش‌های ICP-MS، ICP-OES و AF با روش‌های مختلف ژئوکمومتریکس ارائه شده است. برای این منظور 156 نمونه خاکی در مناطق بهاباد، آسفیج، بنستان انتخاب، نمونه‌برداری و پس از آمادهسازیهای لازم تجزیه شد. برای مطالعه پراکندگی نمونه‌های خاکی در این منطقه و همچنین بررسی عناصر مؤثر در این پراکندگی نمونه‌های خاکی مطالعه در 3 بخش انجام شده است که شامل بررسی بر پایه مقادیر عناصر پایه (Zn, Cu, Sn, Ni, Co, W, Fe, Pb) و عناصر سنگین (Cd, Hg, As, Cr, B) و همچنین بر پایه اورانیم و توریم است. برای بررسی پراکندگی نمونه‌های خاکی از روش‌های ژئوکمومتریکس که به عنوان کاربرد روش‌های کامپیوتری، آماری، ریاضی و گرافیکی برای درک بهتر داده‌های علوم زمین تعریف شده است، استفاده شد. به همین منظور از روش تجزیه گونههای اصلی (PCA) که یک روش فاکتور آنالیز است برای بررسی پراکندگی و تأثیر عناصر در این نمونه‌ها استفاده شده است؛ گفتنی است که از مهم‌ترین خروجی‌های الگوریتم PCA، مقادیر Score، Loading نمودار Biplot است که با استفاده از این خروجی‌ها می‌توان تفسیرهای مناسبی در داده‌های گردآوری شده داشت. همچنین از روش رده‌بندی نزدیک‌ترین همسایه (KNN) برای رده‌بندی و به دست آوردن همبستگی میان عناصر موجود در این مطالعه استفاده شده است. از نتایج به دست آمده در این مطالعه می‌توان در مباحثی همانند زمین‌شناسی پزشکی، زمین‌شناسی محیط زیست و اکتشافات مواد معدنی به منظور تفسیر بهتر رده‌بندی عناصر، منشأیابی آلودگی یا معدنی، تشخیص نمونه‌های دورافتاده و یا بی‌هنجار استفاده کرد و قابل توجه است که برای اولین بار، ژئوکمومتریکس در این پژوهش معرفی شده است.
کلیدواژهها: ژئوکمومتریکس، رده‌بندی، آنالیز فاکتورهای موازی، نزدیک‌ترین همسایه، نمونه‌های خاکی، ICP-MS، ICP-OES.
1دکترا، گروه شیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک، اراک، ایران
2استاد، گروه شیمی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
نویسنده مسئول: سمیه ویسه؛ E-mail:somayeh.eyseh@gmail.com