بررسی ساختاری مجموعه دگرگونی سورسات (شاهین‌دژ)

نوشته: دکتر عباس قاسمی* و  دکترمحسن پورکرمانی**

چکیده

سنگهای دگرگونی با منشأ رسوبی و گرانیتوییدهای مجموعه دگرگونی سورسات در حاشیه شمالی پهنه سنندج- سیرجان، در شمال باختر ایران برونزد دارد. مطالعات صحرایی و سنگ‌شناسی این سنگهای رسوبی دگرگون شده نشانگر سنگ مادری متشکل از شیل، سیلت استون، گری‌وک با درون لایه‌های کربناتی، ماسه سنگ آرکوزی و سنگهای آذرآواری می‌باشد. پورفیروبلستهای آندالوزیت، سیلیمانیت (فیبرولیت)،  استارولیت و کردیریت در بخشهایی از سنگهای رسوبی دگرگون شده که غنی از کانیهای رسی هستند، عمومیت دارند.

چهار رویداد دگرشکلی اصلی در این مجموعه دگرگونی ثبت شده است (D1-D4). رویدادهای D1 و D2 که به وسیله چینهای F1 و F2 و سطوح برگوارگی S1 وS2 ثبت شده‌اند، نشانگر اعمال کوتاه شدگی با راستای شمال شمال خاوری ـ جنوب جنوب باختری به منطقه می‌باشند. بافت ایجاد شده در اثر D1 به طور وسیعی توسط رویداد دگرشکلی D2 متأثر شده و تنها بقایای آن به‌صورت آثار برگوارگی (S1) در نواحی میکرولیتون برگوارگی چیره منطقه (S2) و آثار درونباری مستقیم در پورفیروبلستهای درون- زمین ساخت (inter-tectonic porphyroblasts) آندالوزیت و استارولیت حفظ شده است. برگوارگی ناحیه‌ای و چیره منطقه (S2) عموماً موازی با لایه بندی اولیه (S1) در سنگهای رسوبی دگرگونی است. S2 موازی سطح محوری چین یال موازی برگشته (isoclinal overturned fold) ایجاد شده در اثر اعمال رویداد دگرریختی D2 است. هیچگونه برگوارگی در ارتباط با رویداد دگرریختی D3 شناخته نشده است. چینهای مورب ایجاد شده در اثر اعمال رویداد دگرریختی D3 ، چین برگشته D2 را مجدداً چین داده است. رویداد D3 در اثر اعمال کوتاه شدگی افقی با راستای شمال شمال باختر- جنوب جنوب خاور به منطقه مورد مطالعه ایجاد شده است. رویداد D4 به وسیله گسلش عادی لغز که به همراه فرسایش موجب برونزد مجموعه دگرگونی سورسات شده‌ است، مشخص می‌شود. 

کلید واژه‌ها: پرفیروبلست‌ درون- زمین ساخت ‌،رویداد دگرشکلی، چین یال موازی برگشته، سفره چین.

* دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشکده علوم زمین ؛ نشانی کنونی، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور

**دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشکده علوم زمین، تهران، ایران