سنگ چینه شناسی و زیست چینه شناسی سازند دلیچای درباختر شاهرود (البرز خاوری)
سنگ چینه شناسی و زیست چینه شناسی سازند دلیچای در باختر شاهرود (البرز خاوری)
نوشته: مریم شفیع زاد * و دکترکاظم سید امامی **
چکیده
رخنمونهای مناسبی از سنگ‌های ژوراسیک میانی در دامنه کوههای تپال و پریخان در باختر شاهرود (محدوده ساختاری البرز خاوری) وجود دارد . سازند دلیچای در منطقه مورد مطالعه، در مجموع از تناوب مارن و آهکهای مارنی به رنگ خاکستری متمایل به سبز تشکیل شده است . چینه شناسی ، فسیل شناسی و محیط رسوبی این سازند با 235 متر ستبرا، در دو برش تپال و پریخان مورد مطالعه قرار گرفته و به 8 بخش تقسیم و توصیف شده است . سازند دلیچای در هر دو برش ، در مرز زیرین خود با یک ناپیوستگی فرسایشی موازی بر روی سازند شمشک قرار داشته و در مرز بالایی به طور هم شیب و گذر تدریجــــی توسط سنگ آهکهای ستبرلایه سازند لار پوشیده می‌شود . از دو برش مورد مطالعه، جمعاً 1985 نمونه فسیلی جمع آوری شد ، که 1749 نمونه آمونیتی و 236 نمونه از دیگر تاکسونهای جانوری (بلمنیت ،شکم پایان ، دوکفه‌ایها ، بازوپایان ، خارپوستان و اسفنج) بوده است . با مطالعات انجام شده، 42 جنس و 67 گونه آمونیتی شناسایی و معرفی شد. بر اساس مجموعه فسیلی شناسایی شده، بــرای سازند دلیچای در منطقه باختر شاهرود سن باژوسین پسین- اکسفوردین پیشین را می توان در نظر گرفت. زیای آمونیتی ژوراسیک میانی باختر شاهرود عمدتا ارتباط نزدیکی را با زیای آمونیتی اروپای شمال باختری و مناطق حاشیه‌ای مدیترانه نشان می‌دهند. مطالعه ریز رخساره‌ها نشان می‌دهد که نهشته‌های سازند دلیچای عمدتاً در بخش ژرف دریای باز نهشته شده‌اند .
کلید واژه‌ها : سنگ چینه شناسی، زیست چینه شناسی، البرز خاوری، سازند دلیچای، ژوراسیک، آمونیت.
* گروه زمین شناسی ، مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، مرکزی هشتم
** گروه معدن، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه تهران