بررسی ارتباط و همبستگی بین رسوب دهی با گسیختگی شیبها و رانش زمین در حوضه طالقان مرکزی

  بررسی ارتباط و همبستگی بین رسوب دهی با گسیختگی شیبها و رانش زمین در حوضه طالقان مرکزی

نوشته: محسن شریعت جعفری* و دکتر جعفر  غیومیان*

چکیده

    حرکات توده‌ای زمین در حوضه‌های آبریز یک منبع جدی در تولید رسوب و بستری مستعد برای ایجاد و توسعه پدیده‌های فرسایشی مانند فرسایش شیاری، آبکندی و هزار دره‌ای است. در مدلهای ارائه شده در برآورد فرسایش پذیری و بار رسوب، به رغم توجه به برخی پدیده‌های فرسایشی مانند آبکندها و تأثیر مستقیم و مؤثر آنها در خروجی مدل به نقش و تأثیر جدی حرکات توده‌ای در تولید رسوب امتیاز واقعی داده نشده و برآوردهای انجام شده برای بار رسوبی حوضهها  بویژه در حوضههای رسوبی- تبخیری که خاستگاه اصلی پدیده‌های لغزشی است، با واقعیت فاصله دارد. در این مقاله که حاصل تحقیقات انجام شده در حوضه رسوبی- تبخیری طالقان مرکزی است با فرض اینکه عوامل مؤثر در فرسایش پذیری و افزایش بار رسوبی حوضه‌ها تأثیر مشابه در ایجاد و تشدید حرکات توده‌ای زمین دارند، ویژگیها و توان تولید رسوب 90 مورد لغزش در 8 زیرحوضه بررسی و رابطه و همبستگی بار رسوبی حوضه‌ها و فراوانی سطوح گسیختگی لغزشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. مدل رگرسیون دو متغیره ارائه شده، با مجذور ضریب تبیین 68/0 بیانگر وابستگی 68 درصد تغییرات بار رسوبی و رسوب دهی حوضه‌ها به عامل فراوانی گسیختگی لغزشی است که به مفهوم موفقیت مدل و اهمیت عامل مذکور از بین عوامل متعدد مؤثر در رسوب‌دهی حوضه‌ها است. قطعاً با ورود دیگر عوامل مؤثر به مدل، این رقم تا حدود 100 درصد قابل افزایش خواهد بود. از نتایج حاصل، بویژه در حوضه‌های غیر قابل دسترس و فاقد آمار رسوب، برای برآورد بار رسوب بر اساس شواهد زمین لغزشی می‌توان استفاده کرد.

کلید واژه‌ها: زمین لغزش، فرسایش ، رسوبدهی

* پژوهشـکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشـور، تهران