زمین‌شناسی و ژئوشیمی توالی خروجی افیولیتی در ناحیه فرومد، شمال خاوری ایران
زمین‌شناسی و ژئوشیمی توالی خروجی افیولیتی در ناحیه فرومد، شمال خاوری ایران
رضا کهنسال1*، منصور قربانی2، سید محمد پورمعافی2، مرتضی خلعت‌بری جعفری3، جعفر عمرانی4، صدیقه ذوالفقاری5 و سارا سلیمانی5
تاریخ دریافت: 18/ 01/ 1394 تاریخ پذیرش: 02/ 06/ 1394
چکیده
سنگ‌های افیولیتی ناحیه فرومد، در انتهای بخش باختری افیولیت سبزوار، جزیی از افیولیت‌های حاشیه خردقاره ایران مرکزی هستند. بررسی‌های صحرایی در این ناحیه نشان از وجود توالی خروجی با سن کرتاسه پسین دارد. این توالی در تورونین پسین- سانتونینشامل گدازه‌های بازالتی بالشی همراه با چرت‌های رادیولردار است ولی در کنیاسین- کامپانین پسین از گدازه‌های بازالتی بالشی در بخش‌های زیرین- میانی و انواع توف‌ها در بخش‌های بالایی تشکیل شده است. روانه‌های صفحه‌ای، برش‌های هیالوکلاستیک و سنگ‌آهک‌های پلاژیک به‌صورت بین‌لایه‌ای فضای میان گدازه‌ها و توف‌ها را پر کرده‌اند. گسترش گدازه‌های بالشی در مقایسه با روانه‌های صفحه‌ای بیشتر است و بیشترآنها فیریک هستند.با اینکه غنی‌شدگی عناصر LILE و تهی‌شدگی برخی عناصر HFSE (Ta, Nb) ناشی از تمایل گدازه‌های بالشی ناحیه فرومد به محیط‌های فرورانش (کمان‌های جزیره‌ای) و غنی‌شدگی متفاوت در عناصر LREE نسبت به عناصر HREE نشاندهنده وجود گوشته‌ای ناهمگن در تشکیل بازالت‌های بالشی است، ولی سرشت دوگانه ماگمایی (توله‌ایتی و کالک‌آلکالن) گدازه‌ها و جایگاه آنها در نمودارهای زمین‌ساخت- ماگمایی و همچنین تهی‌شدگی آشکار عنصر Th در گدازه‌های تورونین پسین- سانتونین همگی نشانگر شکل‌گیری توالی خروجی افیولیتی ناحیه فرومد در محیط فرافرورانش و در حوضه پشت کمان است.
کلیدواژه‌ها: توالی خروجی، افیولیت، گدازه بالشی، روانه صفحه‌ای، فرافرورانش، حوضه پشت کمان.
1دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران
2دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران
3استادیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
4دکترا، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
5کارشناسی ارشد، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
*نویسنده مسئول:رضا کهنسال؛E-mail:kohansal.reza@gmail.com