سنگ‌شناسی و ژئوشیمی توده‌های گرانیتوییدی شمال باختر تاکستان
سنگ‌شناسی و ژئوشیمی توده‌های گرانیتوییدی شمال باختر تاکستان
محمد فودازی1*، حسین شیخی کاریزکی 2 و مریم قلی‌پور3
تاریخ دریافت: 16/11/1391 تاریخ پذیرش: 06/07/1392
چکیده
توده‌های نفوذی رخنمون یافته در شمال باختر تاکستان در مطالعات سنگ‌نگاری و ژئوشیمیایی دارای ترکیب گرانیت، گرانودیوریت، تونالیت، مونزودیوریت، کوارتزسینیت، کوارتزمونزودیوریت، مونزونیت، کوارتز مونزونیت و دیوریت هستند. سنگ‌های این توده از نظر درجه اشباع شدگی از آلومین اغلب متا آلومین هستند، و ماگمای تشکیل دهنده آنها بیشتر ماهیت کالکوآلکالن و کالکوآلکالن پتاسیم بالا و شوشونیتی نشان می‌دهند. ماهیت شوشونیتی این سنگ‌ها می‌تواند ناشی از دگرسانی‌هایی باشد که تحت تأثیر نفوذ محلول‌های گرمابی رخ داده و سبب افزایش برخی از عناصر متحرک از جمله پتاسیم شده است. محیط زمین‌ساختی این توده‌های گرانیتوییدی براساس ژئوشیمی عناصر اصلی محدوده‌های پس از برخورد (Late Orogenic) و بالا آمدگی پس از برخورد (Post collision uplift) و همچنین محیط‌های برخوردی (IAG +CAG +CCG)، و بر اساس ژئوشیمی عناصر کمیاب گرانیتوییدهای کمان آتشفشانی (VAG) و گرانیتوییدهای برخوردی (VAG+ syn + COLG) به‌‌‌ویژه گرانیتوییدهای پس از برخورد (Post Collision Granitoind) را نشان می‌دهد. براساس الگوهای به دست آمده از بهنجارسازی با کندریت، سنگ‌های گرانیتوییدی تاکستان اعم از نمونه‌های دارای ترکیب میانه تا اسیدی، غنی شدگی از خاک‌های کمیاب سبک (LREE) مانند La,Ce,Pr نسبت به خاک‌های کمیاب سنگین (HREE) از جملهTm,Yb,Lu را نشان می‌دهند. بی‌هنجاری منفی و ناچیز عنصر Eu افزون بر این که نشان‌دهنده حاکم بودن شرایط احیایی در ماگما است، ورود این عنصر دو ظرفیتی به ساختمان فلدسپارها به ویژه پلاژیوکلازها را نشان می‌دهد. الگوی به هنجار شده این گرانیتوییدها باORG غنی‌شدگی آنها را از عناصر LILE(K,Rb,Ba) در برابر عناصر HFS(Nb,Zr) و عناصر خاکی کمیاب سنگینHREE مانند (Y,Yb) نشان می‌دهد، این الگو مشابه الگوی گرانیتوییدهایی است که در محیط مشابه با گرانیتوییدهای کمان‌های ماگمایی (VAG) تشکیل شده‌اند.
کلیدواژه‌ها: گرانیتوییدهای کمان ماگمایی، گرانیتوییدهای پس از برخورد، کالکوآلکالن پتاسیم بالا.
1 استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، تهران، ایران
2 استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران
3 کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌پایه، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال، تهران، ایران
* نویسنده مسئول: محمد فودازی؛ E-mail: foudazi.m@gmail.com