بررسی سنگ نگاری و سنگ شناسی توده نفلین سینیتی کلیبر استان آذربایجان شرقی
بررسی سنگ نگاری و سنگ شناسی توده نفلینسینیتی کلیبر استان آذربایجان شرقی
رسول فردوسی1، محسن مؤید2 و امین‌اله کمالی*1
تاریخ دریافت: 11/03/1392 تاریخ پذیرش: 20/07/1392
چکیده
توده نفلین سینیتی کلیبر در استان آذربایجانشرقی در شمال باختر ایران واقع شده است. این توده شوشونیتی به صورت نیمهژرف در سنگ‌های آتشفشانی و رسوبی کرتاسه و ائوسن تزریق شده است. بر اساس طبقه‌بندی شیمیایی، ترکیب سنگ‌های توده مورد مطالعه به ترتیب فراوانی شامل سینیت نفلین‌دار (نفلین سینیت)، گابرو نفلین‌دار ( گابروی شوشونیتی)، سینیت و کوارتز مونزونیت (سینودیوریت) بوده و ترکیب دایکها و پگماتیتهای همراه شامل نفلین سینیت، سینودیوریت و گابرو میباشند. بافت چیره سنگ‌های منطقه مورد مطالعه پورفیریتیک گرانولار و گرانولار بوده و بافت دایک‌های وابسته غالباً گرانولار دانه‌ریز، پورفیری و گرانولار دانه‌درشت است. با توجه به بررسی کانیشناسی و نتایج آنالیزهای XRD ، کانیهای سنگساز مهم موجود در این توده شامل ارتوکلاز، آلبیت، نفلین، الیگوکلاز، هورنبلند، اوژیت و ملانیت میباشند. سرشت ماگمای مولد این توده‌ها کالک آلکالن غنی از پتاسیم و شوشونیتی، متاآلومینوس و میاشکایتی است. بررسی‌های ژئوشیمیایی و سنگشناسی بر اساس عناصر فرعی و کمیاب بیانگر تشکیل این سنگها در یک محیط زمین‌ساختی مرتبط با فرورانش یا پس‌برخوردی بوده که تنوعات سنگشناسی آنها با تبلور تفریقی قابل توضیح است. تودههای نفوذی منطقه غنیشدگی در مقادیر عناصر Sr, Ba, Th, Pb و Zn و همچنین دایکها غنیشدگی از عناصر Sr, Pb, V و Co را نشان میدهند. عناصر کمیاب سبک (LREE)نسبت به عناصر کمیاب سنگین (HREE) غنیشدگی نشان میدهند. مقایسه توده مورد مطالعه از لحاظ مقادیر عناصر فرعی و کمیاب با تودههای شاخص و مشابه دنیا بیانگر شباهت آنها با تودههای آناتولی مرکزی ترکیه، Zijinshan چین و Musala هند میباشد.
کلیدواژه‌ها: نفلین سینیت، کلیبر، میاشکایتیک، آلکالن غنی از پتاسیم
1 دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
*نویسنده مسئول: امین‌اله کمالی E-mail: Am_kamali@tabrizu.ac.ir