استفاده از عناصر خاکی کمیاب و میانبارهای سیال در تعیین خاستگاه سیـال‌های سازنـده اسکارن پناه کوه، شمال باختر تفت، استان یـزد
استفاده از عناصر خاکی کمیاب و میانبارهای سیال در تعیین خاستگاه سیـال‌های سازنـده اسکارن پناهکوه، شمال باختر تفت، استان یـزد
اعظم زاهدی1*و محمد بومری2
تاریخ دریافت:25/04/1392 تاریخ پذیرش: 18/06/1393
چکیده
اسکارن پناهکوه در 50 کیلومتری شمال باختر شهر تفت، در استان یزد قرار گرفته است. نفوذ استوک گرانودیوریتی پناهکوه در سنگهای آهکی- دولومیتی سازند جمال منجر به تشکیل اسکارنهای کلسیمی و منیزیمی شده است. بررسی روندهای پراکندگی عناصر خاکی کمیاب در اسکارنها و گارنتهای سازنده آن نشان داد که نسبتهایEu/Eu* و Ce/Ce*با افزایش میزان عناصر خاکی کمیاب افزایش مییابد. این موضوع نشاندهنده این است که سیال‌های سازنده اسکارن دارای خاستگاه ماگمایی بوده است. این در حالی است که نسبت (Pr/Yb)cn با افزایـش عناصر خاکی کمیاب تقریباً کاهـش مییابد که نشان میدهد، سیال‌های ماگمایی مشتق شده از گرانیتویید دارای مقادیر چشمگیری از عناصر خاکی کمیاب در طی شکلگیری اسکارن پناهکوه نبوده است. بر اساس دادههای میانبارهای سیال در گارنت، دما و شوری سیال در مرحله پیشرونده به‌ترتیب از 308 تا 380 درجه سانتیگراد و 6/12 تا 8/23 درصد وزنی معادل نمک طعام تغییر میکند. میانبارهای سیال در کلسیت دارای دمای پایینتری است (280OC>) و شوری سیال‌ها به 5/3 درصد وزنی معادل نمک طعام میرسد. اختلاط و رقیقشدگی سیال‌های ماگمایی اولیه با سیال‌های خارجی (مانند سیال‌های جوی) منجر به کاهش دما و شوری سیال‌ها در آخرین مرحله شکلگیری اسکارن شده است. بنابراین دادههای عناصر خاکی کمیاب و میانبارهای سیال بیانگر نقش چیره سیال ماگمایی در شکلگیری اسکارن پناهکوه است.
کلید واژهها: عناصر خاکی کمیاب، میانبارهای سیال، اسکارن، پناهکوه، یزد.
1دکترا، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
*نویسنده مسئول: اعظم زاهدی؛ E-mail: zahedi.geochemistry@gmail.com