رسیدگی ساختاری گسلههای مسبب زمین‌لرزه در گستره خاور ایران و الگوی فرگشت فعالیت لرزه‌خیزی در آن
رسیدگی ساختاری گسلههای مسبب زمین‌لرزه در گستره خاور ایران و الگوی فرگشت فعالیت لرزه‌خیزی در آن
نیره صبور1*، محمدرضا قاسمی2، معصومه اسکندری3، علی نظری فهندری4، منوچهر قرشی5 و فریدون سیناییان6
تاریخ دریافت: 03/02/1392 تاریخ پذیرش: 24/09/1392
چکیده
گسلههای لرزهزا بسته به رسیدگی ساختاری (structural maturity) خود ممکن است در یک تکه و یا تکههای چندگانه گسیخته شوند، همچنین میتوانند لغزشهای متفاوتی را بر روی آن تکهها از خود نشان دهند. گسلههای رسیده به گونه گسیختگیهای دراز با دامنه لغزش کم و گسلههای نارس به گونه گسیختگیهای کوتاهتر اما پرانرژیتر میشکنند. از سوی دیگر گسلههای رسیده در تکرار فعالیت لرزه‌خیزی خود به صورت خوشه‌ای رفتار می‌کنند در حالیکه این پدیده را در گسلههای نارس نمی‌توان یافت. همچنین جنبش زمین حاصل از فعالیت گسل‌های نارس، شدیدتر از جنبش مربوط به گسل‌های رسیده است. در این پژوهش ما به ارزیابی رسیدگی برخی گسلههای مهم گستره خاور ایران بر اساس تکه‌بندی، درازای گسیختگی، میزان جابه‌جایی بر روی گسله و الگوی تکرار رویداد زمین‌لرزه بر روی گسلهها پرداختیم. طیف پاسخ جنبش زمین‌لرزه‌های بزرگی که بر روی این گسلهها روی داده‌اند و در میدان نزدیک ثبت شده‌اند، مورد تحلیل قرار گرفت. زمین‌لرزه‌ها با سازوکار‌های گوناگون و با بزرگایی در محدوده 1/77/5 انتخاب شدند و طیف پاسخ‌های به دست آمده از آنها با طیف‌های استخراج شده از رابطه تجربی بور و همکاران، به عنوان مبنا، مقایسه شد. به باور ما بررسی این فراسنج (factor) میتواند به شناسایی بهتر توان جنبشی این گسلهها کمک کند و گنجاندن آن در روابط کاهندگی باعث افزایش سطح دقت در ارزیابی خطر زمین‌لرزه شود. در پایان، با توجه به رسیدگی ساختاری گسلههای خاور ایران، تلاش شد تا الگویی برای فرگشت (evolution) فعالیت لرزه‌خیزی در میان گسلههای آن گستره ارائه شود.
کلیدواژه‌ها: رسیدگی ساختاری، گسلههای رسیده و نارس، جنبش زمین در میدان نزدیک، خاور ایران، الگوی فرگشت فعالیت لرزه‌خیزی، لرزه‌زمین‌ساخت.
1 کارشناسی‌ارشد، پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
2 دانشیار، پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
3 دکترا، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
4 کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه علوم پایه دامغان، دامغان، ایران
5 دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران؛ پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
6 دکترا، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، تهران، ایران
* نویسنده مسئول: نیره صبور ؛ E-mail:saboor.nayereh@gmail.com