سبک چینخوردگی در بلندای قدیمی فارس، جنوب خاور کمربند چین‌خورده- رانده زاگرس
سبک چینخوردگی در بلندای قدیمی فارس، جنوب خاور کمربند چین‌خورده- رانده زاگرس
مهدی نجفی1، علی یساقی2*، عباس بحرودی3، شهرام شرکتی4 و جاما ورجس5
تاریخ دریافت: 19/03/1392 تاریخ پذیرش: 30/09/1392
چکیده
بلندای قدیمی فارس که حاوی 15 درصد از کل ذخایر گاز اکتشاف شده در جهان است در جنوب خاور کمربند چین- رانده زاگرس قرار دارد. اطلاعات زیر سطحی که در خلال اکتشافات اخیر در این منطقه به‌دست آمدهاند نشان از پیچیدگی سبک چینخوردگی تاقدیسها در ژرفای پوشش رسوبی میدهند که دانستن آن برای مدلسازی سیستم هیدروکربنی منطقه و تعیین اولویت ساختارها برای حفاری اکتشافی ضروری است. این مطالعه با ارائه یک برش ساختاری ناحیهای به طول 130 و ژرفای 12 کیلومتر که بر اساس تلفیق برش‌های لرزه‌ای، داده چاههای اکتشافی و برداشت‌های میدانی تهیه شده است، به بررسی سبک چینخوردگی در بلندای قدیمی فارس پرداخته است. نتایج این بررسی نشان دادند که تغییرات سبک چینخوردگی، با تغییر در ویژگی‌های مکانیکی واحدهای رسوبی، در عرض بلندای قدیمی فارس و همینطور از سطح تا ژرفای پوشش رسوبی روی می‌دهد. چینها در ژرفای بین 8 تا 12 کیلومتر جدایش مییابند به‌گونهای که سازوکار غالب دگرریختی پوشش رسوبی، چینخوردگی جدایشی و به دنبال آن چینخوردگی جدایشی گسلیده است. در میانه پوشش رسوبی، نهشتههای تبخیری تریاس با بیش از دو برابر افزایش ستبرای زمین‌ساختی در برخی ساختارها، هندسه توالی پس از تریاس را از مخازن گازی کربناتی پرموتریاس جدا کردهاند. بازگردانی و موازنه برش ساختاری ناحیهای نشان داد که میزان کوتاهشدگی حاصل از چینخوردگی و گسلش در عرض بلندای کهن فارس حدود 20 درصد است. برش ساختاری موازنه شده همچنین نشان داد که حداقل دو گسل پیسنگی معکوس با ایجاد رخنمون واحدهای قدیمی در فرادیواره و ایجاد اختلاف در تراز ناودیسها، بر دگرریختی پوشش رسوبی مؤثر بودهاند.
کلیدواژه‌ها: کمربند چین‌خورده- رانده زاگرس، بلندای قدیمی فارس، سبک چینخوردگی، افق جدایش، گسل پیسنگی، کوتاهشدگی هندسی.
1دانشجوی دکترا، گروه زمینشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2دانشیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3استادیار، گروه مهندسی معدن، دانشگاه تهران، تهران، ایران
4دکترا، معاونت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران
5استاد، مؤسسه تحقیقات علوم زمین‘Jaume Almera’، بارسلونا، اسپانیا
*نویسنده مسئول: علی یساقی؛E-mail: yassaghi@modares.ac.ir