نشانه های زمین ریختی زمین ساخت فعال حوضه زهکشی چالوس در البرز، شمال ایران

 

نشانه­­­های زمین­ریختی زمین­ساخت فعال حوضه زهکشی چالوس در البرز، شمال ایران

معصومه حاج­منوچهری1*، مهران آرین2، منوچهر قرشی 3، علی سلگی4 و علی سربی5

تاریخ دریافت:  11/ 03/ 1393                           تاریخ پذیرش: 17/ 06/ 1393

چکیده

شاخص زمین­ریخت­شناسی زمین­ساخت فعال، ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمین­ساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخص به‌وسیله نرم­افزار­های Arc GIS و سنجش­از­ دور (به عنوان ابزار شناسایی) در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری­های احتمالی مرتبط با زمین­ساخت فعال سودمند است. این روش به‌ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی روی فعالیت زمین­ساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته است، می­تواند روش نو و مفیدی باشد. بر پایه مقادیر شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی (Hi)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs) و پیچ و خم پیشـــــانی کوه (Smf)، شاخـــــصی به نام Iat (Indexofrelativeactivetectonics؛ زمین­ساخت فعال نسبی) حاصل شد که ترکیبی از شاخص­های بالاست و خود به چهار رده تقسیم می­شود. مقادیر به ­دست ­آمده برای شاخص Iat در منطقه مورد بررسی نشان­دهنده پهنه­ای با فعالیت زمین‌ساختی پایین (رده 4) در زیر­حوضه­های 4 و 6 و پهنه­ای با فعالیت زمین­ساختی متوسط (رده 3) در زیر­حوضه­های 1، 2، 7، 9، 10، 11، 12، 14، 15 و 19 و پهنه­ای با فعالیت زمین­ساختی بالا (رده 2) در زیر­حوضه­های 3، 5، 8، 13، 16، 17و 18 است. الگوی تقارن توپوگرافی عرضی (T) نیز برای ناحیه مورد بررسی محاسبه و نتیجه آن به شکل نقشه­ای از بردارهای T تهیه شد. با مقایسه مقادیر این شاخص با نقشه رده‌بندی زمین­ساخت فعال نسبی، تطبیق نواحی رده بالا با پهنه‌های دارای مقادیر بالای عدم تقارن تأیید شد.

کلیدواژه­ها: شاخص­های زمین­ریختی زمین­ساخت فعال، حوضه زهکشی، عدم تقارن، البرز، چالوس.

1دانشجوی دکترا، گروه زمین­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2دانشیار، گروه زمین­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

3دانشیار، گروه زمین­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران؛ پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشا­فات معدنی کشور، تهران، ایران

4استادیار، گروه زمین­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

5استادیار، گروه زمین­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، البرز، ایران

* نویسنده مسئول: معصومه حاج منوچهری؛ Email: Mhmanuchehri@yahoo.com