بررسی پتانسیل حرکتی گسل شمال تبریز
بررسی پتانسیل حرکتی گسل شمال تبریز
احد نوری مخوری1*، بهزاد زمانی2 و محسن مؤید3
تاریخ دریافت: 21/07/ 1392 تاریخ پذیرش: 02/09/1393
چکیده
گسل تبریز، از مهمترین گسلهای ایران است که در منطقه شمال باختر ایران و در آذربایجان مرکزی (ایران) قرار گرفته است. این گسل دارای پیشینه لرزه‌خیزی است و به لحاظ قرارگیری شهر تبریز با جمعیت حدود دو میلیون نفر در مجاورت آن یک عامل خطر لرزهای مهم به‌شمار می‌آید. در این پژوهش با بررسی دادههای لرزهای دستگاهی، تحلیل تصاویر دورسنجی ودادههای صحرایی در پهنه گسل تبریز، از حوالی شمال شهر میانه تا باختر شهر مرند، سه پاره عمده برای گسل شمال تبریز متمایز شده است. پتانسیل حرکتی گسل رابطه نزدیک با تنش زمین‌ساختی در محدوده آن گسل دارد و از این رو برای برآورد توان حرکتی گسل تبریز در پارههای مختلف آن، وضعیت تنشهای زمین‌ساختی در هر پاره گسل به روش وارون مستقیم تحلیل شده است.بررسی نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان میدهد که برای پاره میانی و جنوبی گسل تبریز مقدارFMP (Fault Movement Potential) حدود 73/0تا67/0 است بنابراین نشانگر پتانسیل بالای این گسل برای فعالیت دوباره و ایجاد زمین‌لرزههای بزرگ و مخرب است که تاریخچه زمین‌لرزههای فشرده تاریخی این گسل نیز این مورد را تأیید میکند. از این رو نتایج این پژوهش احتمال حرکت برای گسل شمال تبریز را 70 درصد برآورد میکند. ولی مقدار متغیرFMP در پاره شمالی (بخش باختر و محدوده شهر مرند) گسل تبــــریز 37/0تا3/0 و از این رو این بخش دارای توان لرزه‌خیزی پایینتری نسبت به پارههای میانی و جنوبی استکه با تاریخچه لرزه‌خیزی محدودتر این بخش همخوانیدارد.
کلیدواژهها:پتانسیل حرکتی گسل، گسل تبریز، تنش، پاره گسلی، دیرینه لرزه خیزی.
1کارشناسی ارشد، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2استادیار، گروه زمینشناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 استاد، گروه زمینشناسی،دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
*نویسنده مسئول: احد نوری مخوری، E-mail:ahad.nouri64@gmail.com