تلفیق نشانگرهای لرزه ای و شبکه های عصبی در شناسایی سامانه های گسلی در منطقه تنگه هرمز
تلفیق نشانگرهای لرزهای و شبکههای عصبی در شناسایی سامانههای گسلی در منطقه تنگه هرمز
مریم السادات میرکمالی1*، حمیدرضا رمضی2، محمدرضا بختیاری3 و هاله رامش4
تاریخ دریافت: 12/ 11/ 1389 تاریخ پذیرش: 18/ 08/ 1392
چکیده
در این مطالعه به شناسایی سامانههای گسلی تنگه هرمز با استفاده از تلفیق نشانگرهای لرزهای و شبکههای عصبی مصنوعی پرداخته شده است. گسلها و شکستگیها نقش مهمی در ایجاد منطقه‌هایی با تخلخل و تراوایی زیاد ایفا میکنند. همچنین آنها در مسیرهـای مهاجرت سیال سنگ مخزن و پوش‌سنگ را قطع میکنند. در منطقه تنگه هرمز فعالیتهای زمین‌ساختی شدید و زمینساخت نمک منجر به تشکیل ساختارهای پیچیده شده است. بنابراین شناسایی دقیق گسلها و منطقههای شکستگی و چگونگی گسترش آنها در افزایش تولید از تلههای نفتی، اهمیت خاصی دارد. در شناسایی چگونگی گسترش و حرکت گسـلها در منطقـه تنگه هرمز (بخش خاوری خلیج فارس) درون سـازنـدهای میشان، آغاجاری و در زیر افق دگرشیبی قاعده گـوری، روش مدلسازی ساختمانی (Image processing) و تجسمگرایی (visualization) تفسیر لرزهای بهکار گرفته شده است. در این روش بر پایه ترکیب نشانگرهای ورودی در سامانه شبکه عصبی مصنوعی و ایجاد نشانگرهای جدید، تصویر ساختمانی مناطق گسلی به دست آمده است. ابتدا مجموعهای از نشانگرهای پیشرفته بهمنظور تلفیق نشانگرهای محاسبه شده در نقاط تفسیری گسلی و غیرگسلی، بهعنوان ورودی به سامانه شبکه عصبی تحت نظر برای آموزش معرفی شدهاند. در پایان مکعب گسلی بهعنوان ابزار قوی اکتشافی برای شناسایی دقیق سامانه گسلی و تشخیص بهتر گسلها و شکستگیها، در مدلسازی کیفی منطقه به دست آمده است. همبستگی (correlation) بالای میان گسلها در مکعب گسلی، در نتیجه بهکارگیری نشانگرهای ترکیبی، امکان ردگیری (tracking) دقیقتر و معتبرتر گسترش گسلها را فراهم میکند. در نتیجه این پژوهش، سه نوع سامانه گسلی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شدهاند که در نتیجه زمینساخت کششی و فشارشی کوهزایی عمان یا حرکات زمینساخت عمودی کوهزایی زاگرس و جریان نمک در طی رسوبگذاری بهوجود آمدهاند.
کلیدواژه‌ها: گسل، نشانگر لرزهای، شبکه عصبی، تنگه هرمز، خلیج فارس.
1 کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران
2 دانشیار، دانشکده مهندسی معدن و متالورژی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران
3 دکترا، اداره ژئوفیزیک، مدیریت اکتشاف، شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران
4 کارشناسی ارشد، اداره ژئوفیزیک، مدیریت اکتشاف، شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران
*نویسنده مسئول: مریم السادات میرکمالی؛ E-mail: m.s.mirkamali@aut.ac.ir