تحلیلی بر محور اورال، ایران، و ماداگاسکار فورون و کوه زایی های هرسی نین در ایران
تحلیلی بر محور اورال، ایران، و ماداگاسکار فورون و کوه زایی های هرسی نین در ایران
نوشته : دکتر علی درویش زاده
چکیده
این مقاله تحلیلی از حرکات هرسی نینFuron (1941) در ایران است که اولین بار Rieben (1935) و سپس آن را محور یا خط اورال، و ماداگاسکار یا محور اورال،عمان، و ماداگاسکار نامیدند.
در واقع کوه زایی های هرسی نین که در اثر برخورد بخش شمالی گندوانا با اروپا به وجود آمده است نامی اروپایی دارد و منحصر به فرد نیست، چه، همزمان با آن،تصادم و برخورد قاره ای در نقاط دیگر جهان نیز رخ داده است که حاصل آن تشکیل ابرقاره پانژآ و نوارهای کوهستانی مهمی است. یکی از آن ها نوار کوهستانی اورال است که خود از برخورد خرده قاره های چین – تاریم با کراتون سیبری و آسیا پدید آمد و به آن کوه زایی اورالین می گویند. گرچه کوه زایی اخیر اکثرا با نام هرسی نین مترادف است، ولی روند اصلی آن شمالی – جنوبی است و تنها شاخه ای از آن در چین مرکزی و حوالی تیان شان روند خاوری – باختری دارد و با نوار هرسی نین هم جهت است. در امریکا همین کوه زایی را با نام اپالاشین می شناسند.
فورون با این دید و با توجه به این که :
الف – رسوبات کربونیفر فوقانی در اکثر نقاط ایران وجود ندارند و نهشته های پرمین مستقیما بر روی لایه های کربونیفر زیرین، یا دونین و حتی قدیم تر قرار دارند.
ب – روند کوه های شتری و طبس واقع در باختر بلوک لوت شمالی – جنوبی است، عقیده داشت که کوه زایی اورالین در خاور ایران مرکزی وجود داشته است. چون در عمان و بخصوص ماداگاسکار ، رشته کوه های اصلی روندی شمالی – جنوبی دارند، وی این روندها را محور اورالی نمید و آن ها را با کوه زایی هرسی نین اروپا یکی تصور می کرد.
گرچه نظریه فورن مدت ها به فراموشی سپرده شد و بسیاری از محققان با توجه به نبود چینه شناسی کربونیفر فوقانی، حرکات هرسی نین را در ایران از نوع خشکی زایی در نر می گیرند، ولی آثار و شواهدی حاکی از کوه زایی هرسی نین بخصوص از سال 1968 به این طرف در ایران و افغانستان دیده شده است که در این مقاله به معرض قضاوت گذاشته می شود.