بررسی ساختار مقاومت ویژه الکتریکی میدان زمینگرمایی سبلان با استفاده همزمان از دادههای مگنتوتلوریک و الکترومغناطیس حوزه زمان
بررسی ساختار مقاومت ویژه الکتریکی میدان زمینگرمایی سبلان با استفاده همزمان از دادههای مگنتوتلوریک و الکترومغناطیس حوزه زمان
غلامعباس فنائی خیرآباد1 و بهروز اسکوئی2*
چکیده
انرژی زمینگرمایی منبع پاک و طبیعی برای تولید الکتریسته و دیگر مصارف صنعتی است. آتشفشان سبلان در استان اردبیل و در شمال باختری ایران واقع شده است. در سال 1998 بهعنوان اولین اولویت اکتشاف انرژی زمینگرمایی در ایران، برداشت دادههای مگنتوتلوریک و دادههای الکترومغناطیسی حوزه زمان در منطقه سبلان، در 212 سایت انجام شده است. برداشت دادههای مگنتوتلوریک در بازه بسامدی 1- 8192 هرتز در مجاورت محل برداشت دادههای الکترومغناطیسی حوزه زمان انجام گرفته است. مشکل عمدهای که به سبب توزیع بی‌هنجاریهای سطحی موجب شیفت مقادیر مقاومت ویژه (بدون تغییر فاز) می‌شود با عنوان اثر استاتیک شیفت مطرح است که در این مطالعه از دادههای الکترومغناطیس حوزه زمان برای حذف این اثرات استفاده شده است. هر دو مد دادههای مگنتوتلوریک به وسیله انطباق با منحنی مربوط به تغییر مقاومت ویژه حوزه زمان (به ویژه در بسامدهای بالا) مورد تصحیح اثر استاتیک شیفت قرار گرفت. مدلسازی یک و دوبعدی بر روی دادههای تصحیح شده با استفاده از نرم‌افزار WinGlink انجام شده است. از آنجا که ابعاد واقعی مخازن زمینگرمایی از نظر تغییرات مقاومت ویژه سه بعدی است، انجام مدلسازی یک‌بعدی به تنهایی تقریب صحیحی نیست. اما نتایج مدلسازی دوبعدی با تعیین و مطالعه دقیق استرایک در منطقه تا حد زیادی معتبر است. در این مقاله به منظور دستیابی به موقعیت منبع حرارتی و نحوه توزیع مقاومت ویژه در منطقه، تعداد سه نیمرخ متقاطع با 54 سایت در اطراف آتشفشان سبلان مورد بررسی و مدلسازی دوبعدی قرار گرفت. با ترکیب مقاطع دوبعدی به دست آمده از مدلسازی، امکان دستیابی بهتر به نحوه توزیع مقاومت ویژه در ژرفا و ارائه یک مدل فرضی دو و نیم (5/2) بعدی فراهم شده است. این مدل نشانگر وجود احتمالی مخزن اصلی حرارتی در سمت باختر و جنوب باختر منطقه وتا حد زیادی تأیید‌کننده نتایج دیگر پژوهش‌ها و اطلاعات زمین‌شناسی موجود در منطقه است.
کلیدواژه‌ها: مقاومت ویژه الکتریکی، مگنتوتلوریک، زمینگرمایی، الکترومغناطیس حوزه زمان، برگردان دوبعدی، سبلان، ایران.
1دکتری، گروه مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی بیرجند، بیرجند، ایران
2 استادیار، مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تهران، ایران
*نویسنده مسئول: بهروز اسکویی؛ E-mail: boskooi@ut.ac.ir
تاریخ دریافت: 21/07/1389
تاریخ پذیرش: 19/02/1390