تغییرات عناصر خاکی کمیاب و فرعی در طی فرایندهای میگماتیتی‌شدن سنگ های متابازیک قوری، نیریز، جنوب باختر ایران
تغییرات عناصر خاکی کمیاب و فرعی در طی فرایندهای میگماتیتی‌شدن سنگهای متابازیک قوری، نیریز، جنوب باختر ایران
عبدالناصر فضلنیا1*
چکیده
دگرگونی ناحیهای مرتبط با کمان در 147 میلیون سال پیش سبب شد تا سنگهای مافیک مجموعه قوری (جنوب پهنه سنندج- سیرجان)، دگرگونی نوع بارووین با اوج دگرگونی 700 درجه سانتیگراد و 5/8 کیلوبار را تحمل کنند. در اثر این واقعه دگرگونی، سنگهای بالا میگماتیتی شدند. بخشی از مذابهای تولیدشده در میگماتیتها توانایی جدایش یافتند و گرانیتوییدهای ترونجمیتی را به صورت دایکهایی ایجاد کردند. پایداری یا ناپایداری کانیهای دگرگونی در مرحله اوج دگرگونی و میگماتیتزایی و تولید ترونجمیت، سبب کاهیدگی یا افزودگی عناصر خاکی کمیاب و فرعی در آمفیبولیتها و ترونجمیتها شد. بر اساس ضرایب توزیع عناصر نسبت به کانیهای مختلف، عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) در طول ذوب بخشی آمفیبولیتها، عمدتاً به وسیله هورنبلند، گارنت و آپاتیت؛ و در مقابل، عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE) و Y به وسیله آپاتیت و گارنت کنترل میشدهاند. عناصر با قدرتی یونی بالا (HFS) مانند Zr، Nb، Ta و Th به وسیله هورنبلند و ایلمنیت کنترل و توزیع میشدهاند. بررسی عناصر سنگ‌دوست(لیتوفیل) با شعاع یونی بزرگ (LILE)، مانند Sr، Ba و Rb نشان داد که پلاژیوکلاز و بیوتیت عامل اصلی کنترل و توزیع این عناصر هستند. این شواهد پیشنهاد میکند که گرانیتوییدهای ترونجمیتی قوری جزو ترونجمیتهای فقیر از Al هستند که در نتیجه ذوب بخشی گارنت- هورنبلند یک سنگ مادر آمفیبولیتی در حضور پلاژیوکلاز کلسیک پایدار ایجاد شدهاند.
کلیدواژهها: نمودار ژئوشیمیایی- کانیشناسی، میگماتیت مافیک، آمفیبولیت، ترونجمیت، ضریب توزیع.
1استادیار، گروه زمینشناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
*نویسنده مسئول: عبدالناصر فضلنیا؛ E-mail:a.fazlnia@urmia.ac.ir
تاریخ دریافت: 02/ 06/ 1389
تاریخ پذیرش: 28/ 03/ 1390