بررسی رخساره‌ها، محیط‌های رسوبی و دیاژنز کربنات‌های بالایی سازند دالان در خلیج فارس
بررسی رخساره‌ها، محیط‌های رسوبی و دیاژنز کربنات‌های بالایی سازند دالان در خلیج فارس
محمدرضا کمالی1، سمیه پرهام*2 و فرج الله فیاضی3
چکیده
سازند دالان به سن پرمین بالایی دارای رخساره‌های کربناتی با میان لایه‌های تبخیری، یکی از مهم‌ترین سازندهای مخزنی گازدار در نواحی زاگرس چین‌خورده و بخش‌های وسیعی از خلیج‌فارس به شمار می‌آید. رخساره‌های مخزنی به ویژه سنگ‌آهک‌های اُاُلیتی این سازند به طور عمده مربوط به واحد دالان بالایی است. بر اساس مطالعات رسوب‌شناسی در واحد دالان بالایی در چاه مورد مطالعه هفت رخساره تشخیص داده شده است که در کمربندهای رخساره‌ای پهنه کشندی، لاگون و سدهای زیر آبی ماسه‌ای نهشته شده‌اند. رسوبات این بخش در یک سکوی کربناتی از نوع رمپ کم‌شیب مشابه امروزی خلیج فارس تشکیل شده است. فرایندهای دیاژنزی گوناگونی بر این واحد تأثیر گذاشته است. مهم‌ترین فرایندهای دیاژنزی شامل آشفتگی زیستی، میکریتی‌شدن توسط موجودات میکروسکوپی، نوشکلی، جانشینی، دولومیتی‌شدن، انیدریتی‌شدن، فشردگی و انحلال فشاری، سیمانی‌شدن، انحلال و شکستگی است. با توجه به شواهدی چون انحلال گسترده و تشکیل تخلخل‌های قالبی و حفره‌ای و تشکیل انواع سیمان‌های مربوط به محیط جوی (متئوریک) (تیغه‌ای، هم‌بعد و ...) و ترتیب تقدم و تأخر فرایندها می‌توان نتیجه گرفت که رسوبات مورد مطالعه، پس از طی محیط دیاژنز دریایی مستقیماً وارد محیط دفنی نشده‌اند، بلکه دست‌کم بخش‌هایی مانند سد اُاُلیتی (Shoal)، فرایندهای دیاژنزی محیط فراتیک آب شیرین را تحمل کرده و پس از آن دیاژنز محیط دفنی را پشت سر گذاشته‌اند.
کلیدواژه‌ها: محیط رسوبی، دیاژنز، تاریخچه دیاژنزی، سازند دالان، خلیج فارس.
1 دانشیار، پژوهشگاه صنعت نفت، تهران، ایران
2 دانشجوی دکترا، دانشگاه هرمزگان؛ پژوهشگاه صنعت نفت، تهران، ایران
3 استادیار، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
* نویسنده مسئول: سمیه پرهام؛ E-mail: Parhams@ripi.ir
تاریخ دریافت: 12/05/1389
تاریخ پذیرش: 06/04/1390