حفره فروکش کارستی در اختیار آباد – شمال باختری کرمان
حفره فروکش کارستی در اختیار آباد – شمال باختری کرمان
نوشته : دکتر احمد عباس نژاد *
چکیــده
حفره فروکش (Sinkhole) اختیارآباد در دهم تیرماه 1377، به طور ناگهانی در 14 کیلومتری شمال باختری شهرکرمان و مجاور روستایی با همین نام به وجود آمد. چگونگی تشکیل آن از نظربررسی امکان وجود غارهای زیرزمینی در منطقه و شناسایی آنها حائز اهمیت است. دراین رابطه، اظهارنظرهای مختلفی، نظیر انحلال سنگهای تبخیری، انحلال سنگ آهک و فرسایش وحمل ماسه های ریزدانه در زیرزمین ارائه شده است. به منظور رفع این وضعیت سردرگم و تعیین سازوکار تشکیل آن، ضمن معرفی شرایط زمین شناختی و زمین آب شناختی منطقه، از روش هیدروژئوشیمیایی و محاسبه نسبت اکی والانی حاصل جمع غلظت کلررور سولفات به بی کربنات (به عنوان نمایه انحلال سنگهای تبخیری) در آبهای زیرزمینی و تهیه نقشه مربوطه استفاده گردید. این نسبت در محدوده نزدیک به حفره در حد 43 بوده و با دور شدن از آن کاهش می یابد و به کمتر از 5 می رسد.
لذا، این نسبت وشواهد دیگر، نظیر نقشه هدایت الکتریکی آبهای زیرزمینی، وجود سنگهای تبخیری درستون چینه شناسی منطقه و نزدیکی به معدن گچ، همگی مؤید فروکش کردن غارهای حاصل از انحلال سنگهای تبخیری می باشند. نوع سنگ تبخیری احتمالا“ گچ است. افت شدید سطح آبهای زیرزمینی، حرکت وسایل نقلیه، تشدید انحلال سنگ در اثر پمپاژ آبهای زیرزمینی و آبیاری از عوامل بالقوه مؤثر درناپایدار شدن سقف غار و ریزش درنظر گرفته می شوند.
واژهای کلیدی: حفره فروکش، اختیار آباد، کرمان، ایران .
* دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران