تحلیل هندسی و جنبشی تاقدیس سلطان در کمربند چین خورده ـ رانده زاگرس و استفاده از آن در برآورد بستگی گروه دهرم

تحلیل هندسی و جنبشی تاقدیس سلطان در کمربند چین خورده ـ رانده زاگرس و استفاده از آن در برآورد بستگی گروه دهرم

نوشته: عباس افلاطونیان*، علی یساقی^*   و   عبدالحسین احمدنیا^**

چکیده

      تاقدیس سلطان در شمال­باختر کمربند چین­خورده ـ رانده زاگرس و در ناحیه لرستان واقع است. در این مقاله تحلیل هندسی و جنبشی این تاقدیس برای برآورد بستگی گروه دهرم آن به‌منظور ارزیابی مناسب بودن این گروه برای پی­جویی اکتشاف مخزن گازی، انجام شده است. تحلیل هندسی تاقدیس سلطان نشان می دهد که این تاقدیس از نوع چین­های انتشار گسلی است که در بین انواع مختلف این چین­ها نیز با نوع سه برشی (trishear) هماهنگی بیشتری دارد. البته به علت عدم دسترسی به اطلاعات زیر سطحی مناسب و همچنین به علت هندسه گرد و به نسبت باز آن و وجود اختلاف مقاومت در بین واحدهای مختلف از سطح تا عمق، می­توان مدل چین جدایشی گسل­خورده (Faulted Detachment Fold) را نیز که از نظر هندسی شبیه چین­های انتشار گسلی هستند، برای تاقدیس در نظر گرفت. همچنین مطالعه مقادیر کرنش نهایی بر روی نمونه سنگ­های آواری از تاقدیس و چین الگو نشان داد که این مقادیر نسبتاً پایین بوده و مشابه مقادیر کرنش در چین­های انتشار گسلی با پایین بودن میزان کوتاه­شدگی به‌موازات لایه­بندی است. با استفاده از داده‌های سطحی برداشت شده و با در نظر گرفتن مدل‌های هندسی به دست آمده، هفت برش عرضی ساختاری بر روی این تاقدیس رسم شد. سپس اطلاعات عمقی مربوط به سطح بالایی گروه دهرم در تمام برش‌های عرضی ساختاری برداشت شد و به وسیله این داده­ها، نقشه هم­تراز زیرزمینی (UGC Map) و یک مدل سه بعدی برای گروه دهرم در تاقدیس سلطان رسم شد. میزان بستگی محاسبه شده بر اساس این نقشه ساختاری زیرزمینی برای تاقدیس سلطان آن را فقط در صورت اثبات پیوستگی با تاقدیس مجاور، ریت، به عنوان یک هدف اکتشافی مطرح می­کند.

کلیدواژه‌ها: تاقدیس سلطان، کمربند چین­خورده ـ رانده زاگرس، تحلیل هندسی و جنبشی، بستگی قائم و افقی، گروه دهرم.

* گروه زمین­شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

** مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 01/02/1386

تاریخ پذیرش: 14/08/1386