موازنه تفسیر مقاطع لرزه‌نگاری و استفاده از آن برای کاهش خطا در تفسیرهای لرزه‌نگاری، با مثالی از ایران

نوشته:‌ حامد سعادت‌نیا*، عبدالرحیم جواهریان**، ایرج عبداللهی فرد*   و  محمدرضا قاسمی***

چکیده

      یکی از وظایف مفسر لرزه‌نگاری، تفسیر ساختارهای زمین‌شناسی است که در اعماق زمین قرار دارند. این ساختارها معمولاً نقشی اساسی در اکتشاف و تولید ذخایر هیدروکربنی ایفا می‌کنند. از آنجا که داده‌های لرزه‌ای همیشه کیفیت خوبی ندارند باید به گونه‌ای تفسیر نهایی را معتبر و قابل قبول کرد. یکی از راه‌های بهبود کیفیت تفسیر لرزه‌ای ساختارهای زمین‌شناسی، به حالت اولیه باز گرداندن (restoration) تفسیر ساختار برای درک شکل آن قبل از دگرشکلی است. بهترین راه برای شرح این مطلب، استفاده از معادلات تبدیل است که انتقال و چرخش جسم صلب و همچنین دگرشکلی را با هم لحاظ می‌کند. یک مقطع لرزه‌ای (seismic section) قابل بازگشت به حالت اولیه، معمولاً می‌تواند به وسیله روش‌های مختلفی به حالت اولیه بازگردانده شود و روش‌های مختلف تا حدی هندسه‌های متفاوتی ارائه می‌دهد. این بدان معنی است که استفاده از هرکدام از روش‌های بازگرداندن، لزوماً هندسه پیش از دگرشکلی را به طور دقیق ارائه نمی‌دهد. اما به هر حال، بازگرداندن به هر شیوه‌ای انجام شود، می‌تواند تفسیر حاصل را معتبر و قابل اطمینان سازد. هدف از این مطالعه، معرفی موازنه تفسیر مقاطع لرزه‌نگاری و استفاده از آن برای کاهش خطا در تفسیرهای لرزه‌نگاری است. به همین منظور، بر روی تفسیر یک مقطع لرزه‌نگاری نمونه از داده‌های لرزه‌نگاری سه بعدی دو میدان نفتی در خاور خوزستان، عمل موازنه طولی و سطحی صورت گرفت. بر این اساس تفسیر اولیه بهبود یافت و در نهایت با تفسیر اولیه مقایسه شد. به دلیل وجود داده‌های سطحی، چاه‌های فراوان و مقاطع عمقی لرزه‌ای کنترل شده به وسیله اطلاعات چاه‌ها در میدان‌های نفتی  مورد نظر، عمل موازنه پاسخ مناسبی ارائه داد. برای موازنه تفسیر مقاطع لرزه‌نگاری در این منطقه، سه روش طولی-خطی (line-length)، برش ساده قائم (vertical simple shear) و لغزش خمشی (flexural slip) مقایسه و بر اساس محاسبات، روش لغزش خمشی به عنوان روش بهینه انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها: موازنه، روشهای موازنه، به حالت اولیه بازگرداندن، مقاطع لرزه‌نگاری سه‌بعدی، چین‌خوردگی، زاگرس

* شرکت ملی نفت ایران، مدیریت اکتشاف، تهران، ایران

** مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

***  سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

تاریخ دریافت:28/07/1383

تاریخ پذیرش: 08/02/1387