شناسایی کانی‌های دگرسانی گرمابی(هیدروترمالی) و بخش‌های سیلیسی همراه با کانی‌زایی طلا در ناحیه طلادار هیرد (جنوب بیرجند) با استفاده از داده‌های سنجنده ASTER

شناسایی کانی‌های دگرسانی گرمابی(هیدروترمالی) و بخش‌های سیلیسی همراه با کانی‌زایی طلا در ناحیه طلادار هیرد (جنوب بیرجند) با استفاده از داده‌های سنجنده  ASTER

نوشته: معصومه علیمحمدی*، پوران بهنیا* ، احمد خاکزاد** و محمدعلی قربانی**

چکیده

       ناحیه ‌طلادار ‌هیرد‌ در حاشیه‌ شمال خاوری پهنه لوت و در‌ مجاورت زمین‌درز سیستان (Sistan suture zone) یا زون فلیش خاور ایران واقع شده است. بخشی از توده‌های نفوذی موجود در این منطقه با  سن پس از ائوسن در واحدهای آتشفشانی(ولکانیکی) و آذرآواری(پیروکلاستیکی) ائوسن نفوذ کرده و سبب دگرسانی و کانه‌زایی طلا، مس، سرب و روی شده‌اند. برای تشخیص کانی‌های دگرسان همراه با کانه‌زایی طلا در محدوده هیرد، از داده‌های سنجنده ASTER استفاده شده است. این سنجنده دارای 3 باند مرئی و مادون قرمز نزدیک(VNIR) ، 6 باند مادون قرمزکوتاه (SWIR) و 5 باند مادون قرمز حرارتی (TIR) است. جذب در محدوده طول موج 2/2 میکرومتر (معادل باند 6 ASTER)، با حضور کانی‌های رسی(ایلیت، کائولینیت) و سریسیت مطابقت داردکه علت وقوع جذب در این محدوده، وجود عامل آنیونی Al-OH است. کانی‌های دارای عامل آنیونی Mg-OH و کربنات‌ها در طول موج 3/2 میکرومتر (معادل باند 8 ASTER) جذب مشخصی نشان می‌دهند. بنابراین با استفاده از باند 8  می‌توان کانی‌های کلریت، اپیدوت و کلسیت را تشخیص داد.

در این تحقیق، از روش‌های مختلف پردازش تصویر (ترکیب باندی، تبدیلات نسبت باندی و روشBinary Encoding ) برای شناسایی و تفکیک کانی‌های دگرسانی مرتبط با کانی‌زایی طلا استفاده شد و روش Binary Encoding به عنوان یک روش موفق برای تفکیک دقیق‌تر کانی‌های دگرسان تشخیص داده شد.

به کمک تحلیل باندهای مادون قرمز حرارتی نیز می‌توان اطلاعات سنگ‌شناسی مفیدی به‌دست آورد؛ زیرا شناسایی سنگ‌های سیلیسی در محدوده VNIR+SWIR امکان‌پذیر نمی‌باشد که علت این امر، عدم وجود اشکال جذبی مشخص برای کوارتز در این محدوده طول موجی می‌باشد. در این مطالعه برای شناسایی بخش‌های سیلیسی همراه با کانه‌زایی طلا، از محدوده TIR سنجنده ASTER و از نسبت باندی Qi= (b11*b11)/(b10*b12) استفاده شده است. مقایسه نتایج حاصل از این پردازش‌ها با نتایج به دست آمده از مطالعه مقاطع نازک و پراش پرتو اشعه ایکس (XRD) مربوط به نمونه‌ها نشان داد که داده‌های ASTER قابلیت خوبی در شناسایی مناطق دگرسان دارند.

کلید واژه‌ها: طلای هیرد، زمین‌درز سیستان، پردازش تصویر، مادون قرمز حرارتی، تصاویر ASTER

تاریخ دریافت: 10 / 10 / 1386

تاریخ پذیرش: 09 / 06 / 1387

* سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشورف تهران، ایران