سنگ‌شناسی و زمین‌شیمی توده مافیک – اولترامافیک قره‌آغاج، شمال باختر ارومیه
سنگ‌شناسی و زمین‌شیمی توده مافیک – اولترامافیک قره‌آغاج، شمال باختر ارومیه
نوشته:میرصالح میرمحمدی *و علی کنعانیان*
چکیده
توده مافیک- اولترامافیک قره آغاج در فاصله 36 کیلومتری شمال باختر ارومیه قرار دارد. این توده از لحاظ سنگ‌شناسی از دو بخش اصلی شامل سنگ‌های مافیک بدون کانی‌سازی و سنگ‌های اولترامافیک غنی از Fe-Ti-P (سنگ‌های FTP) تشکیل یافته است. بخش مافیک به طور غالب حاوی گابروی درشت بلور، میکروگابرو و متاگابرو با مجموعه کانیایی ساده (پلاژیوکلاز+ کلینوپیروکسن و ایلمنیت) و ارتوآمفیبولیت است. بر اساس روابط صحرایی، شواهد سنگ‌نگاری و زمین‌‌شیمیایی، این سنگ‌ها رابطه بسیار نزدیکی با یکدیگر داشته و هم ماگما محسوب می‌شوند. بخش اولترامافیک از تعداد زیادی لایه و توده سیل مانند به ستبرای 5 سانتی‌متر تا چند متر تشکیل یافته، به گونه‌ای که به طور کامل توسط گابروها احاطه شده و با میزبان، همبری ناگهانی، موازی و هم‌شیب دارد. این سنگ‌ها در مقایسه با سنگ‌های اولترامافیک متعارف، مجموعه کانیایی (غنی از اولیوین، آپاتیت، ایلمنیت و مگنتیت) و همچنین ترکیب شیمیایی غیرعادی نشان می‌دهند (ppm, ΣREE~340-10 ppm 160-40 ~ Cr , ppm 73 ~7- Ni , , P2O5~0.1-5.1%wt 42-26%wt Fe2O3t~ , %wt TiO2~11-5, %wt 20-9 MgO~ ,%wt SiO2~30-21). سنگ‌های FTP اغلب برگوارگی ماگمایی داشته و در مجموع گسترش آنها از روند عمومی توده قره آغاج (NW-SE) پیروی می‌کند. شواهد صحرایی، سنگ‌نگاری و داده‌های زمین‌شناسی حاکی از این است که سنگ‌های FTP و میزبان گابرویی آنها با یکدیگر ارتباط زایشی مشخصی ندارند، به گونه‌ای که انواع FTP (مشتق از ماگمای فروبازالتی غنی از P) به صورت تأخیری به درون سنگ‌های میزبان در حال دگرشکلی پلاستیک دمای بالا در یک زون برشی محلی نفوذ کرده‌‌اند.
کلید واژه‌ها: قره آغاج، اولترامافیک، ایلمنیت، مگنتیت، آپاتیت، سنگ‌های FTP
تاریخ دریافت:05/06/1385
تاریخ پذیرش:05/04/1386
* پردیس علوم، دانشکده زمین شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران