چینه‌نگاری نهشته‌های کرتاسه در منطقه هفتادقله خاور اراک

چکیده

      رخنمون‌هایی از نهشـته‌های کرتـاسه در منـطقه هفتادقله در25 کیلومتری خاور اراک برونزد داردکه به منظور بررسی‌های سنـگ‌چینه‌ای و زیـسـت‌چینـه‌ای آن،  3 برش زمین‌شناسی مناسب از آن انتخاب و بررسی شد : یکی در شمال خاور، یکی در جنوب خاور و دیگری در مرکزمنطقه. مطالعات دقیق چینه‌شناسی و فسیل‌شناسی به عمل آمده برروی نهشته‌های کرتاسه منطقه مورد مطالعه نشان داد که این نهشته‌ها برخلاف نظر عده‌ای از زمین شناسان، شامل رسوبات کرتاسه پیشین و پسین است که توسط مجموعه ریززیای (میکروفونا) موجود به‌خوبی قابل تفکیک است. نهشته‌های کرتاسه بالایی سن سنومانین پیشین دارد که به‌طور هم‌شیب روی نهشته‌های کرتاسه پیشین قرار گرفته است. توالی رسوبی کرتاسه پیشین نیز به دو بخش قاعده‌ای(آواری - کربناتی ) و بالایی(کربناتی با رخساره اورگونین) تفکیک  شده است. بخش قاعده‌ای (پی) با همبری آشکار دگرشیبی زاویه‌دار بر روی شیل و ماسه‌سنگ‌های تیره رنگ گروه شمشک قرار گرفته و فاقد هرگونه فسیل است از این رو سن آن  بر اساس موقعیت چینه‌شناسی و سن مجموعه ریززیای لایه‌های آهکی  پایین‌‌ترین  قسمت  بخش کربناتی برش‌های مورد مطالعه، کرتاسه پیشین (Neocomian ?-Barremian) پیشنهاد می‌گردد.  بخش بالایی(کربناتی) توالی رسوبی کرتاسه پیشین نیز بر اساس مجموعه‌های فسیلی  شناخته شده (Fossil assemblages)  به 4 واحد زیست‌چینه‌ای   و 9 زیست‌زون  (Biozone)قابل تقسیم بوده، سن بارمین ـ آلبین دارد . بر اساس مطالعات صورت گرفته، آغاز پیشروی دریای کرتاسه  در ناحیه مورد مطالعه Neocomian ?-Barremian در نظر گرفته می‌شود که این پیشروی دریا به‌طور پیوسته تا زمان سنومانین ادامه داشته است. دگرشیبی زاویه‌دار بخش قاعده‌ای نهشته‌های کرتاسه منطقه نیز به رویداد  زمین‌ساختی  سیمـــرین میانی (آقانباتی،1354)  نسبت داده شده است.

کلید واژه‌ها: کرتاسه،  هفتادقله، واحد زیست‌چینه‌ای، سیمرین میانی، اورگونین، زیست زون، پیشروی دریا

* دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرم آباد، خرم آباد، ایران

** پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

تاریخ دریافت: 30/09/1384

تاریخ پذیرش: 06/12/1386