تهیه نقشه پتانسیل ذخایر معدنی مس با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

تهیه نقشه پتانسیل ذخایر معدنی مس با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

چکیده

      با توجه به وسعت زیاد کشور و گستردگی مناطق پتانسیل‌دار ذخایر معدنی (وجود کمربند آتشفشانی ارومیه ـ دختر در ایران)، وجود یک نگرش سامان‌مند برای شناسایی رخداد‌های (اندیس) معدنی و تبدیل رخداد‌های قابل تبدیل به معدن، ضروری به‌نظر می‌رسد. نبود یک تفکر سامان‌مند و راهکارهای مناسب در تولید، آماده‌سازی، پردازش و تلفیق حجم وسیع اطلاعات از منابع گوناگون، در مقیاس‌های متفاوت و با قالب‌‌‌های مختلف شناسایی، ارزیابی و اولویت‌بندی پتانسیل‌‌های معدنی کشور را با مشکل مواجه می‌سازد.

از آنجا که بیشتر اطلاعات مرتبط با فعالیت‌های اکتشاف ذخایر معدنی،‌ مکان‌مرجع است، سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) می‌تواند به‌عنوان علم و فناوری بهینه برای تهیه نقشه پتانسیل معدنی قرار بگیرد. تعیین عوامل تشخیص کانی‌سازی، آماده‌سازی اطلاعات، تهیه نقشه‌های عاملی و تلفیق نقشه‌ها در یک شبکه استنتاجی مناسب از مراحل اصلی تهیه نقشه پتانسیل معدنی به شمار می‌روند.  در این تحقیق با بررسی مدل‌های متداول تلفیق نقشه، مدل‌های همپوشانی شاخص و منطق فازی به عنوان مدل‌های مناسب در اکتشاف ذخایر معدنی در مرحله نیمه تفصیلی (مقیاس ناحیه‌ای) و تفصیلی تعیین شدند و یک مدل تلفیقی که ترکیبی از مدل‌های بولین، همپوشانی شاخص و منطق فازی است، پیشنهاد شد. در آزمون عملی انجام شده، نقشه پتانسیل معدنی کانسار مس ریگان ‌بم با استفاده از مدل‌های منتخب در شبکه‌های استنتاجی مختلف تهیه شده و3 شبکه استنتاجی مناسب (یک الگو به روش فازی و دو الگو به روش تلفیقی) با 75 درصد تطابق انتخاب ‌شدند. مدل پیشنهادی ارائه شده در کانسار مس ریگان‌بم، می‌تواند با تغییرات لازم در کانسارها و رخداد‌های معدنی دیگر برای تعیین زون‌های دارای پتانسیل بالای کانی‌سازی و سرانجام تعیین محل چاه‌های حفاری مورد استفاده بهینه قرار گیرد. 

کلید واژه‌ها : سامانه اطلاعات جغرافیایی، نقشه پتانسیل معدنی، نقشه‌ عاملی، شبکه استنتاجی، ذخایر مس

*دانشکده مهندسی ژئودزی و ژئوماتیک، دانشگاه صنعتی‌خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران

** شرکت ملی صنایع مس ایران

تاریخ  دریافت: 27/ 02/ 83 13

تاریخ پذیرش: 14/ 05/ 86 13