لیتواستراتیگرافی و تاریخچه رسوبگذاری ژوراسیک فوقانی (اکسفوردین کیمیرجین) در محدوده کل ملک آباد واقع در جنوبغربی آق دربند

سنگهای ژوراسیک فوقانی (سازند مزدوران) در مقطع تیپ واقع در شرق حوضه کپه داغ دارای ضخامتی در حدود 450 متر است و از پایین به بالا از دولومیت، آهک دولومیتی، بایومیکرایت، بایو اسپارایت و اوواسپارایت تشکیل شده است. ضخامت این سازند به طرف شرق و جنوب شرق کاهش یافته و به کمتر از 100 متر می رسد. ضمناٌ سنگهای کربناته این سازند از محل مقطع تیپ به طرف شرق و جنوب شرق رفته رفته تغییر رخساره داده و سنگهای سیلیسی آواری و تبخیری جایگزین آنها می شود.
ناحیه کل ملک آباد در جنوب غربی آق دربند قرار دارد و سازند مزدوران در این منطقه به طور موضعی دارای ضخامتی در حدود 530 متر است که به طرف شمال، جنوب، شرق و غرب از ضخامت آن کاسته می شود. سازند مزدوران را در منطقه مورد مطالعه می توان به سه رخساره سنگی مشخص تقسیم نمود که به ترتیب از پایین به بالا عبارتند از:
1- رخساره آهکی و دولومیتی: سنگ آهک های این رخساره عمدتاٌ از نوع بایو اسپارایت و بایواوواسپارایت است که حاوی خرده های اسکلتی موجودات استنو هالین، نظیر اکینودرم ها، بریوزوئرها، جلبک ها و غیره می باشد. این سنگ آهک ها لایه نازک تا متوسط بوده و حاوی لایه بندی مورب با مقیاس کوچک تا متوسط و لامیناسیون مورب ریپلی نیز می باشد که موید رسوبگذاری در یک محیط پر انرژی است. بخش فوقانی این رخساره از دولومیت لایه نازک تا متوسط و چندین لایه ماسه سنگ سوپر مچور تشکیل شده است.
2- رخساره قرمز رنگ سیلیسی آواری و تبخیری: این رخساره در روستای کل ملک آباد عمدتاٌ از تناوبی از ماسه سنگ خیلی دانه ریز تا سیلتستون و شیل های سیلتی و رسی قرمز رنگ تشکیل شده است که در قسمت فوقانی حاوی شیل های ژیپسی و چندین لایه سنگ آهک میکریتی بدون فسیل می باشد. رخساره مزبور به طرف غرب به تناوبی از شیل های قرمز رنگ ژیپس سنگ آهک میکریتی بدون فسیل و لایه های نازکی از دولومیت تبدیل می شود که موید رسوبگذاری در یک محیط بسته است.
3- رخساره آهکی و ماسه سنگی بخش فوقانی: در این رخساره سنگ آهکها عمدتاٌ از نوع بایواسپارایت و بایواوواسپارایت است که لایه نازک تا متوسط بوده و حاوی لایه بندی مورب و لامیناسیون ریپلی است. ماسه سنگ های موجود در این رخساره دانه ریز تا متوسط بوده و دارای رنگ خاکستری می باشد. این ماسه سنگ ها از مچوریتی بافتی خیلی بالایی برخوردارند. لایه بندی مورب و لامیناسیون ریپلی نیز در ماسه سنگ ها مشاهده می گردد.
این شواهد نشانگر رسوبگذاری این رخساره در یک محیط پر انرژی است.
رخساره آهکی و دولومیتی بخش تحتانی این سازند به طور جانبی به طرف غرب و شمال غرب در منطقه مورد مطالعه تغییر رخساره داده و به رخساره بخش میانی تبدیل می شود. ضمناٌ این رخساره به طرف شرق نیز به طور تدریجی به رخساره های ماسه سنگی و شیلی تبدیل می شود.
به طور کلی، ضخامت این سازند در منطقه مورد مطالعه به طرف جنوب رفته رفته کاهش یافته و به رسوبات آواری سازند کشف رود تبدیل می گردد، لازم به تذکر است که در جنوبی ترین بخش این منطقه، سازند شوریجه با سن نئوکومین (کرتاسه تحتانی) مستقیماٌ بر روی سازند کشف رود قرار دارد و هیچگونه شواهدی از سازند مزدوران مشاهده نمی شود. بنابراین ممکن است در جنوب منطقه مورد مطالعه سازند مزدوران بر اثر فرسایش از بین رفته و یا اینکه رسوبگذاری اصلاٌ صورت نگرفته است.
مطالعات چینه شناسی، رسوب شناسی و پتروگرافی سنگهای ژوراسیک فوقانی در این منطقه موید این است که بخش تحتانی این رسوبات در یک محیط کم عمق دریایی و ساحلی در هنگام پیشروی دریا در ژوراسیک فوقانی تشکیل شده است.
بخش میانی این سازند در حوضه ای بسته (لاگون) با تغییرات درجه شوری آب در زمان تشکیل ته نشست کرده اند، و بخش فوقانی نیز عمدتاٌ در محیطهای کم عمق دریایی و ساحلی بر جای گذاشته شده اند.