یافته های جدید از سازند نیزار در مناطق شرقی حوضه کپه داغ

یافته های جدید از سازند نیزار در مناطق شرقی حوضه کپه داغ

[ محمد وحیدی نیا ] - دانشگاه فردوسی مشهد – گروه زمین شناسی
[ احمد شمیرانی ] - دانشگاه شهید بهشتی- دانشکده علوم زمین
[ عباس صادقی ] - دانشگاه شهید بهشتی- دانشکده علوم زمین
[ محمدحسین آدابی ] - دانشگاه شهید بهشتی- دانشکده علوم زمین

خلاصه مقاله:

حوضه رسوبی کپه داغ شامل کوههای هزار مسجد در شمال شرق ایران است . سازند نیزار در شرق و شمال شرق این حوضه گسترش یافته است . قسمت اعظم سازند نیزار از سنگهای سیلیسی- آواری و شیلهای ماسه ای تشکیل شده و در ردیفهای بالایی آن طبقاتی از سنگ آهکهای ماسه ای دیده می شود . در محدوده شرق حوضه کپه داغ هر چه از سمت مناطق شرقی به سمت مناطق غربی آن حرکت کنیم گسترش سنگهای آهکی بیشتر می شود و بنظر می رسد علت آن کاهش ورود مواد آواری و عمیق تر شدن حوضه باشد . افشار حرب ( ۱۹۷۹ ) مرز زیرین و بالایی سازند نیزار را به ترتیب با سازندهای آب تلخ و کلات بصورت هم شیب و انتقالی می داند . اما با بررسیهای بعمل آمده مرز زیرین سازند نیزار با سازند آب تلخ در مناطق شرقی تر این محدوده بصورت ناپیوستگی فرسایشی (یک لایه خاک قدیمه یا پالئوسول ) و مرز فوقانی آن با سازند کلات نیز به حالت ناپیوستگی فرسایشی (پالئوسول از نوع(Loamy Sand می باشد .
بر اساس مطالعات میکروپالئونتولوژی و سنگ شناسی انجام شده بر روی مقاطع نازک جهت تعیین میکروفاسیس های مربوطه ، دو نوع رخساره یکی رخساره سیلیسی - آواری و دیگری رخساره کربناته تعیین شده که از اولی ۵ زیر رخساره و از دومی نیز ۵ زیر رخساره تشخیص داده شده است . با بررسی این میکرو فاسیس ها بنظر می رسد که بخش های سیلیسی- آواری ( ماسه سنگ و شیل ) سازند نیزار در یک محیط جزایر سدی – لاگونی و قسمتهای کربناته آن در یک پلاتفرم کربناته کم عمق (از نوع رمپ ) بر جای گذاشته شده اند . قبلا سازند نیزار را یک سازند کم فسیل می دانستند که هیچگونه فسیل شاخصی نداشته و فقط بر اساس جایگاه چینه شناسی آن را تعیین سن می کرده اند، اما با بررسیهای انجام شده در این تحقیق برای اولین بار علاوه بر شناسایی ۴۱ جنس و ۳۰ گونه از میکروفسیلهای بنتیک فسیلهای شاخصی مانند:
Orbitoides apiculata Pseudosiderolites vidali
Orbitoides tissoti Siderolites calcitrapoides
Lepidorbitoides sp Abathomphalus mayaroensis
شناسایی شده که همگی موید سن ماستریشتین می باشند . علاوه بر میکروفسیلهای فوق الذکر ماکروفسیلهایی مانندVultogryphaea sp , Micraster sp , Inoceramus sp از ناوتیلوئید ها , Cymatoceras sp و ازگاستروپودهاTurritella sp شناسایی شده که همگی محدوده سنی مورد نظر را تایید می کنند .