مطالعه سازند آب دراز در مقطع تیپ براساس فرامینیفرها

مقدمه:

در مطالعاتى که تاکنون برروى سازند آب دراز در حوضه   کپه داغ  توسط محققین مختلف انجام گرفته است ضخامت و سن هاى مختلفى ارائه شده است .   

ف . بزرگ نیا و ا. کلانترى بر پایه وجود سنگواره هاى Globotruncana imbericata ,Globotruncana Helvetica  Marginotruncana schneegansi ; Globotruncana culverensis ; Globorotalites micheliniana ; Gavelinella costata.

سن برش الگو را تورونین – کونیاسین گزارش نموده اند:  

سن این سازند در برشهاى واقع در جنوب شرق برش الگو توسط ا. کلانترى سنونین تعیین شده است. سن سازند در برش طاهر آباد واقع در دامنه شمالى تاقدیس خور توسط ا. کلانترى تورونین – سنونین گزارش شده است.

ک . سید امامى با توجه به آمونیتهاى آن سن این سازند  را سانتونین – کامپانین کزارش نموده است .

به همین دلیل به منظور روشن تر شدن مسائل و ابهامات این سازند مولفین این مقاله مجددا مقطع تیپ سازند آب دراز را مورد بررسى قرار داده اند. در این مطالعات ۴۹ نمونه واشینگ و ۱۶ نمونه سنگى از سازندآب دراز برداشت شده است که مورد مطالعات میکروپالئونتولوژى قرار گرفته است .

مقطع مورد مطالعه در گردنه مزدوران به مختصات جغرافیایى ״۰۰ ׳۳۳ ْ۶۰ طول شرقى و ״۴۰ ׳۱۰  ْ۳۶عرض شمالى قرارگرفته است.

سن سازند آب دراز تورونین پیشین تا کامپانین پیشین تعیین شده است. ویژگیهاى سنگى و سنگواره هاى موجود، دراین برش براساس سن به شرح زیر است .

در برش مزدوران واقع در محل گردنه مزدوران، سازندهاى مربوط به کرتاسه کپه داغ به خوبى رخنمون دارند. این سازندها به ترتیب عبارتند از: تیرگان، سرچشمه، سنگانه، آیتامیر، آب  دراز، آب تلخ، نیزار و کلات 

از این میان سازندهاى  تیرگان، سرچشمه و سنگانه متعلق به کرتاسه زیرین و سازندهاى آیتامیر، آب دراز، آب تلخ، نیزار و کلات مربوط به کرتاسه بالایى کپه داغ مى باشند.

سازند آب درازدر برش مزدوران داراى ۸۶/۲۸۶ متر ضخامت بوده در این برش سازند آب دراز به طور ناپیوسته بر روى سازند آیتامیرقرار مى گیرد و مرز بالایى آن با سازند آب تلخ به صورت تدریجى مى باشد.

این سازند داراى امتداد N۴۵W و شیب ۸۰SW  مى باشد و اغلب لیتولوژى این سازند را شیل خاکسترى مایل به آبى تشکیل     مى دهد. این شیل ها بعضاً واجد ژیپس ثانویه مى باشد. این سازند از لحاظ محتواى فسیلى غنى مى باشد وفسیلهاى روزن داران پلاژیک نظیرگونه هاى مختلف از جنسهاى :  Globotruncana Globotruncanita, , Marginotruncana , ,Hedbergella Whitinella وفسیلهاى روزن داران بنتیک به وفور در آن یافت مى شود که در مجموع داراى سن تورونین زیرین – کامپانین مى باشد .

در محل برش مورد مطالعه سازند آب دراز از پایین به بالا شامل لیتواستراتیگرافى زیر مى باشد.

۱-    شیل آهکى که آرام آرام به آهک گچى تبدیل مى شود.                                              ۸۶/۲۲  متر                                                                                                    

۲-    شیل خاکسترى مایل به آبى                                                                                     ۱۸ متر                                                                                                                                                          

۳-    آهک گچى                                                                                                              ۹ متر                                                                                                                                                   

۴-    شیل سبز و خاکسترى مایل به آبى                                                                         ۹/۱۵ متر                                                                                                                                        

۵-    شیل خاکسترى مایل به آبى                                                                                  ۸/۲۹ متر                                                                                                                                             

۶-   شیل سبز خاکسترى حاوى ژیپس ثانویه                                                                   ۴۰/۳۰ متر                                                                                                                                      

۷-   شیل سبز خاکسترى                                                                                           ۴۰/۱۳ متر                                                                                                                                               

۸-   تناوب شیلهاى سبز خاکسترى و شیلهاى خاکسترى مایل به آبى                                    ۷/۲۹ متر                                                                                      

۹-   شیلهاى خاکسترى مایل به آبى                                                                                 ۴/۴ متر      ۱۰-  تناوب باندهاى نازک تا متوسط آهک گچى و شیلهاى خاکسترى مایل به آبى(در آهک گچى خارپوست ، کوکولیت  - اینوسراموس- آمونیت یافت مى شود) ۷/۷ متر

 ۱۱- آهک گچى (باند دوم آهک گچى )                                                                                 ۵ متر                                                                                                                                                                ۱۲-  شیل خاکسترى مایل به آبى                                                                                      ۳ متر                                       

۱۳- تناوب باندهاى آهک گچى و شیلهاى خاکسترى مایل به آبى                                          ۲/۱۸ متر                                                                                                                                                                                                                                           

 ۱۴- شیل خاکسترى مایل به سبز                                                                                 ۴/۱۷ متر                                                                                                                                                                     

۱۵- تناوب آهک گچى و شیل (حاوى فسیل خارپوست)                                                     ۱/۴۴ متر                                                                                                                       

جهت مطالعات زیستى و سنگى سازند آبدراز،‌ تعداد ۲۷ نمونه جهت شستشو از بخش هاى شیلى و مارنى و تعداد ۱۰ نمونه نیز جهت تهیه مقطع نازک از میان لایه هاى آهکى برداشت شد.

پایین ترین بخش آب دراز را رسوبات تورونین پیشین به ضخامت  ۷۶/۶۵  متر تشکیل مى دهند که سنگواره روزن داران زیر بدست آمد:

توضیح : علامت *  نشانگر فسیلهاى شاخص است .

* Whiteinella archaeocretacea Pessagn,  Whiteinella baltica Douglas & Rankin

Whiteinella paradubia (Sigal), Whiteinella inornata (Bolli)

Hedbergella holmdelensis Olsson, Gavelinella eriksdalensis

Hedbergella planispira (Tappan), Hedbergella delrioensis (Carsey)

Hedbergella simplex (Morrow), Hedbergella flandrini Porthault, Lenticulina sp.

رسوبات تورونین میانى به ضخامت ۹ متر که شامل سنگواره روزن داران زیر مى باشد:

* Helvetoglobotruncana helvetica (Bolli), Hedbergella holmdelensis Olsson

Marginotruncana pseudolinneiana Pessagno, Hedbergella gorbackikae Longoria

Marginotruncana schneegansi (Sigal), Whiteinella baltica Douglas & Rankin

Whiteinella paradubia (Sigal), Whiteinella archaeocretacea Pessagno

Hedbergella delrioensis (Carsey), Marginotruncana renzi (Gandolfi)

Hedbergella flandrini Porthault, Heterohelix reussi (Cushman), Gavelinella baltica Brotzen

Lagena apiculata (Reuss) Praeglobotruncana stephani (Gandolfi), Dicarinella imbricata (Mornod)

Marginotruncana coronata (Bolli), Hedbergella simplex (Morrow)

Whiteinella inornata (Bolli), Hedbergella planispira (Tappan)

رسوبات تورونین پسین به ضخامت ۳/۱۴ متر که شامل سنگواره روزن داران زیر مى باشد:

* Marginotruncana sigali (Reichel), Hedbergella planispira (Tappan), Hedbergella delrioensis (Carsey), Hedbergella holmdelensis Olsson ,Hedbergella simplex (Morrow),

Dicarinella hagni (Scheibnerova), Dicarinella algeriana (Caron), Dicarinella Canaliculata (Reuss)

Whiteinella baltica Douglas & Rankin, Whiteinella paradubia (Sigal),

Whiteinella archaeocretacea Pessagno, Heterohelix reussi (Cushman)

Marginotruncana renzi (Gandolfi), Hedbergella flandrini Porthault

Marginotruncana marianosi (Douglas), Whiteinella inornata (Bolli)

Marginotruncana coronata (Bolli), Gavelinella baltica Brotzen

Lagena apiculata (Reuss), Minoxia conica Gendort

رسوبات کنیاسین پیشین به ضخامت ۸/۵۷ متر که شامل سنگواره روزن داران زیر مى باشد:

 Dicarinella primitiva (Dalbiez), Hedbergella planispira (Tappan)

Hedbergella delrioensis (Carsey), Hedbergella holmdelensis Olsson

Hedbergella simplex (Morrow), Heterohelix reussi (Cushman)

Marginotruncana renzi (Gandolfi), Hedbergella flandrini Porthault

Dicarinella algeriana (Caron), Whiteinella baltica Douglas & Rankin

Whiteinella paradubia (Sigal), Dicarinella Canaliculata (Reuss), Dicarinella imbricata (Mornod)

Marginotruncana marianosi (Douglas), Whiteinella inornata (Bolli)

Marginotruncana pseudolinneiana Pessagno, Marginotruncana coronata (Bolli)

رسوبات کنیاسین پسین- سانتونین پیشین به ضخامت ۶/۲۵ متر که شامل سنگواره روزن داران زیر مى باشد:

* Dicarinella Concavata (Brotzen), Dicarinella hagni (Scheibnerova)

Dicarinella imbricata (Mornod), Marginotruncana coronata (Bolli)

Marginotruncana schneegansi (Sigal), Hedbergella planispira (Tappan)

کلید واژه ها: سازندآبدراز ایرانمرکزی کپهداغ کامپانین ماستریشتین فرامینیفر چینه شناسی و فسیل شناسی سایر موارد