منشاء کانه زایی منگنز در منطقه داراب- نیریز استان فارس
| دسته | زمین شناسی اقتصادی واکتشاف |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | اولین همایش سالانه انجمن زمین شناسی ایران |
| نویسنده | رضا منظمی باقرزاده |
| تاريخ برگزاری | ۰۴ شهریور ۱۳۷۶ |
در منطقه داراب -نیریز واقع در شرق استان فارس، 9 اندیس منگنز وجود دارد که مهمترین آنها اندیس آب بند داراب است. تمامی این اندیس ها در بین لایه های چرتی رادیولاردار قرمز رنگ واقع شده اند.
در این مطالعه، کانی شناسی و ژئو شیمی این اندیس ها بطور مفصل مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه کانی شناسی به روش پراش ایکس XRD، کانی پیرولوزیت عمده ترین کانی منگنز در اکثر اندیس ها است. آنالیز شیمیایی کانسنگ منگنز، حاکی از درصد بالایی از منگنز بالاخص در اندیس های آب بند I، آب بند II، گرازی و اندر بوده و فقر نسبتاٌ شدیدی را نسبت به آهن از خود نشان می دهد که این خود نشانی از شرایط خاص رسوبگذاری این نهشته ها است. کانسنگ های منگنز این اندیس ها، فقیر شدگی مشخصی را نسبت به عناصر جزئی trace از خود بروز می دهد که احتمالاٌ حاکی از رسوبگذاری سریع اکسیدهای منگنز کلوئیدی است، بطوریکه زمان کافی جهت جذب این عناصر توسط این اکسیدها (جذب بر روی سطح با بار منفی) حاصل نشده است.
از نقطه نظر ساختاری و نوع نهشتگی منگنز در این اندیس ها، 2 نوع نهشتگی تشخیص داده شده است: 1- باندهای منگنز با ضخامت مختلف و بطور متناوب با لایه های چرت رادیولاردار قرمز رنگ، که این نوع نهشتگی به احتمال زیاد همزمان با رسوبگذاری اولیه تشکیلات منطقه رخ داده است.
2- پرشدگی درز و شکافهای سنگ میزبان ( چرتهای رادیولاردار قرمز رنگ)، که در این حالت رسوبگذاری منگنز کمی بعد از رسوبگذاری اولیه صورت پذیرفته است. در منطقه مورد مطالعه، چند رخنمون از بازالتهای بالشی مشاهده می شود. با توجه به مطالعه کانی شناسی و دگرسانیهای موجود در کانی ها، همچنین نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی و مطالعه عناصر نادر خاکی REE کانسنگ های منگنز موجود در اندیس ها و بازالتهای بالشی منطقه، منشاء منگنز را می توان به بازالتهای بالشی موجود در منطقه نسبت داد، بدین صورت که بر اثر تبادلات شیمیایی انجام گرفته بین بازالتهای بالشی و آب دریا، عناصری از قبیل منگنز توسط آب دریا از سنگ مادر (بازالتهای بالشی) شسته شده و به درون محیط رسوب گذاری (دریا) ریخته شده است که این رسوبگذاری چنین تشخیص داده می شود که در محل هایی دور از محل خروج این محلول های گرمابی انجام گرفته است.
بر اساس نتایج حاصل از مطالعه ضریب همبستگی اجزای تشکیل دهنده این کانسنگ ها، چنین تشخیص داده می شود که عناصر منگنز و کلسیم و به مقدار اندکی نیز عناصر آهن و سیلیسیوم دارای منشاء هیدروترمال بوده درحالیکه عناصری از قبیل تیتانیوم، آلومینیوم، منیزیم و آهن و سیلیسیوم (عمدتاٌ) دارای منشایی غیر هیدروترمال (احتمالاٌ خاکزاد) می باشد. همچنین نتایج حاصل از مطالعات آماری، تا حدود زیادی تایید کننده مطالعات کانی شناسی و ژئوشیمی مبنی بر سه دسته مجزا از اندیس های مرتبط با هم می باشد.
در نهایت شواهد کانی شناسی، ژئوشیمی، ساختاری و آماری بدست آمده در این تحقیق، حاکی از آن است که 9 اندیس موجود در این منطقه دارای منشایی مشترک بوده و کانه زایی نیز به صورت هیدروترمال- برون دمی- hydrothermal - exhalative
صورت گرفته و گدازه های بالشی نیز در این میان نقش تامین کننده یون منگنز را عهده دار بوده اند.
در این مطالعه، کانی شناسی و ژئو شیمی این اندیس ها بطور مفصل مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس مطالعه کانی شناسی به روش پراش ایکس XRD، کانی پیرولوزیت عمده ترین کانی منگنز در اکثر اندیس ها است. آنالیز شیمیایی کانسنگ منگنز، حاکی از درصد بالایی از منگنز بالاخص در اندیس های آب بند I، آب بند II، گرازی و اندر بوده و فقر نسبتاٌ شدیدی را نسبت به آهن از خود نشان می دهد که این خود نشانی از شرایط خاص رسوبگذاری این نهشته ها است. کانسنگ های منگنز این اندیس ها، فقیر شدگی مشخصی را نسبت به عناصر جزئی trace از خود بروز می دهد که احتمالاٌ حاکی از رسوبگذاری سریع اکسیدهای منگنز کلوئیدی است، بطوریکه زمان کافی جهت جذب این عناصر توسط این اکسیدها (جذب بر روی سطح با بار منفی) حاصل نشده است.
از نقطه نظر ساختاری و نوع نهشتگی منگنز در این اندیس ها، 2 نوع نهشتگی تشخیص داده شده است: 1- باندهای منگنز با ضخامت مختلف و بطور متناوب با لایه های چرت رادیولاردار قرمز رنگ، که این نوع نهشتگی به احتمال زیاد همزمان با رسوبگذاری اولیه تشکیلات منطقه رخ داده است.
2- پرشدگی درز و شکافهای سنگ میزبان ( چرتهای رادیولاردار قرمز رنگ)، که در این حالت رسوبگذاری منگنز کمی بعد از رسوبگذاری اولیه صورت پذیرفته است. در منطقه مورد مطالعه، چند رخنمون از بازالتهای بالشی مشاهده می شود. با توجه به مطالعه کانی شناسی و دگرسانیهای موجود در کانی ها، همچنین نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی و مطالعه عناصر نادر خاکی REE کانسنگ های منگنز موجود در اندیس ها و بازالتهای بالشی منطقه، منشاء منگنز را می توان به بازالتهای بالشی موجود در منطقه نسبت داد، بدین صورت که بر اثر تبادلات شیمیایی انجام گرفته بین بازالتهای بالشی و آب دریا، عناصری از قبیل منگنز توسط آب دریا از سنگ مادر (بازالتهای بالشی) شسته شده و به درون محیط رسوب گذاری (دریا) ریخته شده است که این رسوبگذاری چنین تشخیص داده می شود که در محل هایی دور از محل خروج این محلول های گرمابی انجام گرفته است.
بر اساس نتایج حاصل از مطالعه ضریب همبستگی اجزای تشکیل دهنده این کانسنگ ها، چنین تشخیص داده می شود که عناصر منگنز و کلسیم و به مقدار اندکی نیز عناصر آهن و سیلیسیوم دارای منشاء هیدروترمال بوده درحالیکه عناصری از قبیل تیتانیوم، آلومینیوم، منیزیم و آهن و سیلیسیوم (عمدتاٌ) دارای منشایی غیر هیدروترمال (احتمالاٌ خاکزاد) می باشد. همچنین نتایج حاصل از مطالعات آماری، تا حدود زیادی تایید کننده مطالعات کانی شناسی و ژئوشیمی مبنی بر سه دسته مجزا از اندیس های مرتبط با هم می باشد.
در نهایت شواهد کانی شناسی، ژئوشیمی، ساختاری و آماری بدست آمده در این تحقیق، حاکی از آن است که 9 اندیس موجود در این منطقه دارای منشایی مشترک بوده و کانه زایی نیز به صورت هیدروترمال- برون دمی- hydrothermal - exhalative
صورت گرفته و گدازه های بالشی نیز در این میان نقش تامین کننده یون منگنز را عهده دار بوده اند.