گزارش مقدماتی اولین ردپای تتراپود دونین پسین از آسیا
| دسته | چینه شناسی و فسیل شناسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و چهارمین گردهمایی علوم زمین |
| نویسنده | هوشنگ دشتبان – مهین محمدی |
| تاريخ برگزاری | ۰۹ اسفند ۱۳۸۴ |
چکیده:
آثار ردپاى تترا پودهاى دونین کمیاب بوده و آثار بدست آمده از سازند جیرود در ناحیه البرز مرکزى ، اولین مورد از ایران و آسیا محسوب مى گردند. آثار ردپاهاى جیرود قابل تقسیم به دو گروه هستند : الف : ردپاهاى منظم ب : ردپاهاى نا منظم .
سن ردپاهاى سازند جیرود فامنین زیرین تا میانى مى باشد. تتراپودهایى که این ردپاها را برجاى نهاده اند حدودا ۵۰ سانتى متر طول داشته اند.
Preliminary Report of the first Upper Devonian Tetrapod trackway from <?xml:namespace prefix = st۱ ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />Iran۱:country-region> and Asia۱:place>.
Hooshang-Dashtban & Mahin – Mohammady
Devonian tetrapod trackways are rare and tracks from Jeirud formation in central Alborz are the first finding in Iran۱:country-region> and Asia۱:place>.
Jeirud trackways divided into A : Irregular trackways B: Regular trackways .
The age of Alborz tracks is lower-middle famennian .The tetrapod that made these tracks is estimated to be ۵۰ centimeters long.
مقدمه :
در طول زمان دونین میانی تا پسین ماهی های باله گوشتی توانایی حرکت در محیط خشکی را در طول یک فرآیند پیچیده با تغییر باله ها به پا بدست آورند و در حقیقت اولین مهاجرین خشکی محسوب می گردند. آثار این اولین تتراپودها به دو صورت مشخص می گردد: حفظ بقایای سنگواره ای ، که از نقاط مختلف جهان گزارش شده اند و حفظ اثر ردپاها که به تعداد انگشت شمار گزارش گردیده اند.
اولین تتراپودها توانایی حرکت در محیطهای ساحلی کم عمق تا ساحل و خشکی را دارا بودند ، لذا آثار فسیلی ردپای آنها می تواند شاخص این محیط ها باشد. رسوبات دونین پسین با نام سازند جیرود در ناحیه البرز گسترش دارند . سنگواره های گزارش شده از این سازند شامل طیف گسترده ای از بی مهره گان و مهره داران و گیاهان است که شاخص محیطهای دریایی تا ساحلی کم عمق و خشکی می باشند.
بحث :
رد پاهای یافت شده از برش الگوی سازند جیرود در یک لایه آهک تخریبی ماسه ای در انتهای بخش فسفاته قرار دارند . سن لایه های حاوی آثار، فامنین پیشین تا میانی می باشد. ردپاهای بدست آمده در دو گروه جای دارند ، گروه اول : ردپاهای نا منظم ، که ترتیب قرار گیری خاصی نداشته و فاقد تناوب بوده و از لحاظ اندزه گیری نیز بسیار متغیرند اما از نظر شکل تقریبا یکسان هستند.
گروه دوم : رد پاهای منظم ، در یک جهت و در دو ردیف با فواصل کاملا منظم قرار دارند . تعداد اثرها در هر ردیف پنج عدد می باشد. اثرهای سمت راست از لحاظ اندازه بزرگتر و یکنواخت تر از ردیف سمت چپ هستند. دو اثر اول کمی با بقیه اثرها فاصله دارند . عدم وجود اثر بدن یا دم بین ردیف ها حاکی از حرکت موجود در محیطی با عمق کم و حالت نیمه شناور بدن می باشد. با توجه به کشیدگی اثرها، میزان فرورفتگی بیشتر در بخش جلویی هر اثر ، می توان جهت حرکت را مشخص نمود که بر عکس قرار گرفتن چکش زمین شناسی (بعنوان مقیاس) و با کمی پیچش به سمت راست است. در مقایسه با ردپاهای گزارش شده از استرالیا ، ایرلند و اسکاتلند ، طول نمونه حدود 50 سانتی متر بوده است و مزیت این رد پاها بر نمونه های گزارش شده از نقاط دیگر ، سن دقیق آن است. بیش از سیصد و شصت میلیون سال قبل ، موودی با چهار پای کوچک ، بصورت بطئی و آرام در آبهای کم عمق ناحیه ای در جنوب کره زمین ، در خشکی که اکنون جیرود نام دارد ، اثر اولین گام ها را برجای نهاد. گام بعدی شاید یافتن بقایای این موجود است.
نتیجه گیری :
- آثار بدست آمده از سازند جیرود در برش الگو ، قدیمیترین آثار حرکت مهره داران در ایران می باشد.
- رد پاهای سازند جیرود متعلق به تتراپودها بوده ، که برای اولین بار از ایران و آسیا گزارش می شود.
- سن دقیق ردپاها فامنین پیشین تا میانی است.
- طول این تتراپود در حدود 50 سانتی متر تخمین زده می شود.
- با توجه به کمبود اطلاعات در مورد اثر پای تتراپودهای اولیه ، ردپاهای سازند جیرود را نمی توان به جنس خاصی منسوب نمود.
مراجع :
دشتبان ، هوشنگ؛ 1374 – مهره داران سازند جیرود ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد تهران شمال ، 92 صفحه
Clack , J.A.2002 .Gaining ground : The origin and early evolution of tetrapods . Bloomington : Indiana Univ . Press.
Clack , J.A.1997 . Devonian tetrapod trackways and trackmarkers : a review of the fossils and footprints . Paleogeography , paleoclimatology , paleoecology . 130 : 227-250
Stossel , I .2000 . Early tetrapods : trackways as conroversial contribution viert . Natur . Gesell . Zurich .145(1) :31-40
Warren , A.A, R.jupp , and R.Boulton , 1986 . Earliest tetrapod trackway . Alcheringa 10:183-196.
Warren , j.w. and N.A.Wakefeld , 1972 . Trackways of tetrapods from the upper Devonian of Victoria , Australia . Nature 238 : 469-470