بایو استراتیگرافی داینوفلاژله های سازند گرو در مقطع تیپ کبیرکوه

مقدمه

هدف از این مطالعه تعیین سن نسبی دقیق  سازند گرو با استفاده از ارزش چینه شناسی داینوفلاژله ها و میوسپورها وآکریتارش ها می باشد. زیرا  تا کنون نسبتهای سنی متفاوتی برای رسوبات این سازند پیشنهاد شده است.  نام سازند گرو از محلی بهمین نام در کبیرکوه  واقع در استان لرستان گرفته شده است.(جمیز و وایند 1965)

ناحیه  مورد مطالعه در دامنه جنوب غربی کبیرکوه در 10 کیلومتری شمال شرق دهکده قلعه دره واقع است (جمیز و وایند1965)  . سازند گرو در مرکز تاقدیس کبیرکوه قرارگرفته است و  763 متر ضخامت داردکه دارای مختصات جغرافیایی  N: 33º 22 ´42″ و E: 46º41΄55″می باشد .سازند گرو بر روی سازند گوتنیا قرار می گیرد و دربالا توسط سازند سروک پوشیده می شود .این واحد سنگ چینه ای با  سازند سورگاه در منطقه لرستان حالت بین انگشتی دارد (  اشتوکلین و ستوده نیا   1349 ).                           

ازنظر   سنگ شناسی سازند گرو از  شیلهای سیاهرنگ بیتومین دار پیریتی بهمراه شیلهای کربناته فسیل دار   (آمونیت و بلمنیت) و آهکهای خاکستری با لایه بندی متوسط تشکیل شده است که  به لایه های ماسه سنگ  گلوکونی دار درقسمت بالایی سازند ختم می شود.

مطالعه پالینومورفهای رسوبات گرو در مقطع تیپ ( کبیرکوه)

به منظور تعیین سن نسبی دقیق رسوبات سازند گرو   130 نمونه از این رسوبات انتخاب و در آزمایشگاه پالینولوژی مدیریت اکتشاف وزارت نفت تجزیه شیمیایی و مورد مطالعه قرار گرفت .  جهت تفکیک پالینومورفها از کانیها و ترکیبات مختلف سنگهای رسوبی به ترتیب از محلولهای شیمیایی از جمله اسید کلریدریک اسید فلئوریک و برمات روی ( با وزن مخصوص 2) استفاده شد. در این مطالعه اسید کلریدریک برای انحلال ترکیبات کربناته  اسید فلئوریک برای انحلال ترکیبات سیلیکاته و از برمات روی برای جدا کردن کانیهای سنگین از پالینومورفها استفاده شد . پس از اتمام مراحل تجزیه شیمیایی   مواد آلی باقیمانده از غربالهای پلاستیکی به قطر 15 میکرون عبور داده شد که در نتیجه میکروفسیلها از مواد آلی ناخواسته جدا شدند . مواد آلی باقیمانده مجموعه ای از پالینومورفهایی بوند که در برابراسیدها مقاوم اند و از آنها اسلاید میکروسکوپی تهیه شد و با میکروسکوپهایی با بزرگمایی 600 تا 1200 برابر مورد مطالعه قرار گرفتند . نمونه های مورد مطالعه دارای پالینومورفهای فراوان( داینوفلاژ له ها , میوسپور ,آکریتارش و پوسته کتینی فرامینیفر ها)  بودند  که براساس ارزش چینه شناسی گونه های پالینومورفی در 6 بیوزون داینوفلاژله و 2 بیوزون میوسپوری به شرح زیر  تنظیم شد .

بیوزون شماره 1:  Spiniferites dentatus _ Gonyaulacsta cretacea                    Zone           این بیوزون 54 متر از ضخامت سازند گرو را در بر می گیرد که در این بیوزون گونه های داینوفلاژله از قبیل        Gonyaulacysta helicoidea , Leptodinum hyalodermopsis , Protollipsodinium segbiri, Cribropridinum orthoceras , Surclosphaeridium belowi,

Pseudoceratium pelliferum  و Pareodinia  ceratophoraوجود دارد   . بر مبنای ارزش چینه شناسی گونه شاخص dentatus  Spiniferites   زمان هوتروین برای این بخش از سازند گرو پیشنهاد می شود.

بیوزون شماره 2 : Pareodinia ceratophora                    Zone  _ Dingodinum cerviculum

این بیوزون 5/48 متراز ضخامت سازند گرو را در بر می گیرد . این بیوزون با انقراض گونه Pareodinia ceratophora مشخص می شود  . با توجه به ظهور و انقراض این گونه شاخص , زمان هوتروین بالایی برای این بخش از سازند گرو پیشنهاد می شود.

در این بیوزون گونه های داینوفلاژله از جمله

Dingodinum cerviculum, Oligosphaeridium complex, Exochosphaeridium bifidium, Pterodinum permnos و Pseudoceratium pelliferum  نیز وجود دارد.

بیوزون شماره 3:  Pareodinia ceratophora _ Prolixisphaeridium pervispinosum     Zone

 این بیوزون  5/61  متر از ضخامت سازند گرو را در بر می گیرد . با انقراض گونه Pareodinia ceratophora در قسمت قاعده و ظهور گونه Prolixisphaeridium pervispinosum  مشخص می شود در این بیوزون گونه های داینوفلاژله از قبیل

Acanthalux wilsoni , Leptodinium delicatum , Exochosphaeridium bifidium وOligosphaeridium complex وجود دارد . بر مبنای ارزش چینه شناسی گونه های این بیوزون زمان بارمین برای این بخش از سازند گرو پیشنهاد می شود .

بیوزون شماره 4: _   Gonyaulacysta episoma                Zone    Pseudoceratium pelliferum

این بیوزون 5/177 مترازضخامت سازند گرو را در بر می گیرد و با انقراض گونه Psudocretium pelliferumدر قسمت قاعده این بیوزون مشخص می شود . حضور گونه  Gonyaulacysta episoma زمان  بارمین پایانی تا آپتین رابرای این بخش از سازند گرو پیشنهاد می کند . در این بیوزون  گونه ها ی داینوفلاژله   Aptea anapharisis , Spiniferites multibrevis , Apteodinium grand  Pterodinium mamonia , Oligosphaeridium complex, Oligosphaeridium pulcherimum , subtilisphaera chiet, Cribropridinum orthoceras, Pterodinium permnosو

Spiniferites ramosus      وجود دارد.

بیوزون شماره 5: Gonyaulacysta  episoma _Cribropridinum muderongensis            Zone

این بیوزون 5/96 متراز ضخامت سازند گرو را در بر می گیرد. این  بیوزون باحضور گونه Cribropridinum muderongensis در قاعده مشخص می شود.در این بیوزون  گونه های داینوفلاژله                                            

Tanyosphaeridium boletum, Odontochitina operculata, Subtilisphaera zawia,

Tenu hystrixو Pterodinium dispinosum وجود دارد.

حضور  گونه های فوق زمان آپتین آغازی را برای این بخش از سازند گرو پیشنهاد می کند .

بیوزون شماره 6: Spiniferites lenzi                                     Zone     _  Coronifera oceanica

این بیوزون326 متر از ضخامت سازند گرو را در بر می گیرد و گونه های داینوفلاژله ذکر شده زمان آپتین را برای این بخش از سازند گرو پیشنهاد می کند.

در این بیوزون  گونه ها ی داینوفلاژله

Caningia minor, Odontochitina operculata , Achomosphaera neptuni , Tanyosphaeridium boletum   , Gonyaulacysta albertense, Oligosphaeridium complex,  

Muderongia pariata  ,        Muderongia tetracanthaو Pseudocretium ludbrokiaنیز وجود دارد.

گونه های میوسپوری نیز در 2 بیوزون به شرح زیر تنظیم شدند :

 میوسپوربیوزون شماره1 :

                 Deltoidspora pasilostoma _ Concavissimisporites punctatus        Zone

در این بیوزون گونه هایی از قبیل Deltoidspora diaphana , Cyathidites australis , Cyathidites minor , Clavatipollenties rotundus , Reticulatisporites elongates , Glechinidites senonicus,  Concavissimisporites vareverrucatus , Podocarpites canadensis , Deltoidspora juncta    نیز حضور دارند.

این بیوزون در  ضخامت335 متر از  سازند گروگسترش دارد و زمان  ژوراسیک بالایی _ آپتین را برای این بخش از سازند گرو پیشنهاد می کند  .            

 میوسپوربیوزون شماره 2  :

Klukisporites fovelatus _ Cicatricosisporites annulatus             Zone                                            

این بیوزون دارای گونه های میوسپوری از قبیل                    Cicatricosisporites punctatus , Dictyophylidites equiexinus,Concavissmisporites orbiculatus,   Classopollis echinatus       و Concavissmisporites hughesi  همراه می باشد.

این بیوزون در   ضخامت240 متراز سازند گروگسترش دارد و  بیانگر زمان آپتین  برای این بخش از سازند گرو می باشد .

نتیجه گیری

 در این مطالعه جمعاً 105 گونه پالینومورف (65 گونه دا ینوفلاژله , 35 گونه میوسپور, 5 گونه آکریتارش و تعدادی پوسته کتینی فرامینیفرها )شناسایی گردید . گونه های شناخته شده از این سازند در6 بیوزون داینوفلاژله و 2 بیوزون میوسپوری از پایین به بالا تنظیم شده است .  براساس  ارزش چینه شناسی گونه های پالینومورف( داینوفلاژله ها و میوسپورها و اکریتارش ها ) در بیوزونهای پیشنهاد شده  زمان هوتروین  _  آپتین برای سازند مذکور پیشنهادمی شود. از نظر شرایط محیط رسوبی سازند گرو,  در محیط دریایی کم عمق  ته نشین شده است زیرا داینو فلاژله ها با   میکروفسیلهای غیر در یائی فرا وان از جمله میوسپورهای ( اسپورها و پولن ها ) همراه است. 

منابع فارسی:

1_ اشتوکلین _ ستوده نیا ع, 1349. فرهنگ چینه شناسی ایران سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور   گزارش شماره 18   چاپ اول

2_ آقا نباتی , علی,1383. زمین شناسی ایران ,   سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور , طرح تدوین

3_ قویدل سیوکی ,  محمد  ,1371. مقدمه ای بر اصول پالینولوژی و پالئو پالینولوژی طبقات رسوبی پالئوزوئیک و مزوزوئیک و کاربرد آن در اکتشاف نفت و گاز و ذغال انتشارات  شرکت ملی نفت ایران

4_ مطیعی , همایون, 1372 . چینه شناسی زاگرس ,  سازمان زمین شناسی کشور و اکتشافات معدنی کشور , طرح تدوین

منابع انگلیسی

1_ Morgan , R,1980 . Palynostratigraphy of the Australian early and middle Cretaceous , Palynology No, 180 , p1-153 .

2_ Evitt , W.R , 1975 .American Association of stratigeraphic range chart selected Cretaceous dinoflagellates Palynologists . Contribution series number 4 : p 65-83 .

3_ Eisenack , A,1964  . Kataloge der Fossilen Dinoflagellaten Hystrichospharen und verwandten Mikrofossilien , Band 1 Dinoflagellaten , p1-880 .