بازنگری سازند آب تلخ در مقطع تیپ براساس فرامینیفرهای پلانکتونی

مقدمه:

در مطالعاتی که تاکنون برروی سازند آب تلخ در حوضه کپه داغ  توسط محققین مختلف انجام گرفته است ضخامت و سن های مختلفی ارائه شده است .   

نمونه های برش الگو را ف. بزرگ نیا مطالعه و سن این سازند را سانتونین ، کامپانین و ماستریشتین پیشین تعیین نموده است. سن این سازند را  ا. کلانتری ، ‌سنونین گزارش نموده است. ا. رهقی  سن سازند آب تلخ را، کامپانین، ماستریشتین گزارش نموده است.

به همین دلیل به منظور روشن تر شدن مسائل و ابهامات این سازند مولفین این مقاله مجددا مقطع تیپ سازند آب تلخ را مورد بررسی قرار داده اند. در این مطالعات 33 نمونه از سازند آب تلخ برداشت شده است که پس از شستشو و

 آماده سازی مورد مطالعات میکروپالئونتولوژی قرار گرفته است .

مقطع مورد مطالعه در گردنه مزدوران به مختصات جغرافیایی" 39 '33 º60 طول شرقی و" 38 '10 º60 عرض شمالی قرارگرفته است.ضخامت آن 5/793 مترو از لحاظ لیتولوژی شامل مارنهای خاکستری روشن ، مارنهای خاکستری مایل به سبزمی باشد. مرز زیرین با سازند آبدراز به صورت پیوسته و همشیب و مرز بالایی هم با ماسه سنگهای نیزار پیوسته و همشیب است.

سن سازند آب تلخ کامپانین تا مایستریشتین تعیین شده است. ویژگیهای سنگی و سنگواره های موجود،      دراین برش

براساس سن به شرح زیر است .

کامپانین پیشین

با سن    Globotruncanita elevata اولین طبقات قاعده سازند آب تلخ حاوی میکروفسیلهای پلانکتونی نظیر

کامپانین پیشین است. ضخامت رسوبات کامپانین پیشین 1/13 متر وشامل مارنهای خاکستری که در ابتدا مایل به آبی

و سپس مایل به سبزمی شود حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:

  Marginotruncana coronata, Globotruncana sp., Globotruncanita elevata,

  Globotruncana arca, Globotruncana bulloides , Globotruncanita stuartiformis

  Globotruncana lapparenti

کامپانین میانی  

ضخامت رسوبات کامپانین میانی  2/236 مترواز پایین به بالا  به شرح زیر است :

- 4/8 مترمارنهای خاکستری که در ابتدا مایل به آبی و سپس مایل به سبزمی شود حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:

   Globotruncana ventricosa, Globotruncana lapparenti, Globotruncanita stuartiformis 

   Globotruncana arca, Globotruncana bulloides

- 13 مترمارنهای خاکستری مایل به سبز حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر: 

   Globotruncana lapparenti, Globotruncana arca, Globotruncana ventricosa,                                              Globotruncana bulloides , Globotruncanita stuartiformis, Globotruncana linneiana,                Archaeoglobigerina blowi, Archaeoglobigerina cretacea

- 9/75 مترمارنهای خاکستری تا نخودی حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:

   Globotruncana bulloides , Globotruncana ventricosa, Globotruncana lapparenti,                    Globotruncana arca, Globotruncanita stuartiformis, Globotruncana linneiana,

   Archaeoglobigerina blowi, Archaeoglobigerina cretacea, Globotruncanita subspinosa    

   - 9/138 مترمارنهای خاکستری حاوی نمونه های بنتیک بسیار فراوان و فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:  

Globotruncana arca, Globotruncana bulloides, Globotruncana linneiana

   مترواز پایین به بالا  به شرح زیر است :  213 ضخامت رسوبات کامپانین بالایی              

8/150 مترمارنهای خاکستری روشن، بعضا سیلتی حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:-

  Globotruncana ventricosa, Globotruncana lapparenti, Globotruncanita stuartiformis        Globotruncana arca, Globotruncana bulloides , Globotruncanita calcarata,       Archaeoglobigerina blowi, Archaeoglobigerina cretacea, Hedbergella holmdelensis,       Rosita  fornicata, Globotruncanita subspinosa, Globotruncana linneiana

   2/62 مترمارنهای خاکستری حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:-

Globotruncana ventricosa, Globotruncana lapparenti, Globotruncanita stuartiformis,

Archaeoglobigerina blowi, Archaeoglobigerina cretacea, Globotruncana linneiana,          , Globotruncanita calcarata ,Globotruncanita stuarti, Rosita  fornicata

 ضخامت رسوبات قسمت ابتدای مایستریشتین پیشین 4/67  متر واز پایین به بالا  به شرح زیر است :     

   3/35 مترمارنهای خاکستری حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:-

Globotruncana ventricosa, Globotruncana lapparenti, Globotruncanita stuartiformis, Globotruncanita stuarti, Globotruncana arca, Globotruncana bulloides ,

Rosita  fornicata,  Globotruncanella havanensis, Globotruncana linneiana, Archaeoglobigerina blowi, Archaeoglobigerina cretacea, Globotruncana falsostuarti 

- 1/32 مترمارن ، مارن سیلتی نازک لایه خاکستری مایل به سبز حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:

Globotruncana ventricosa, Globotruncana lapparenti, Globotruncanita stuartiformis,

Globotruncana arca, Globotruncana bulloides , Globotruncanella havanensis, Archaeoglobigerina blowi, Archaeoglobigerina cretacea, Globotruncana falsostuarti   

-                                                                                                                             1/32 مترپوشیده، که هیچ نمونه ای برداشت نشد .

مایستریشتین پیشین

ضخامت رسوبات مایستریشتین پیشین137 متر واز پایین به بالا  به شرح زیر است :        

- 3/43 مترمارن ، مارن سیلتی نازک لایه خاکستری مایل به سبز حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر:  

 Globotruncana ventricosa, Globotruncana lapparenti, Globotruncanita stuartiformis,             Globotruncanita stuarti, Globotruncana arca, Globotruncana bulloides ,       Globotruncanella havanensis, Rosita  fornicata, Globotruncana aegyptica           Archaeoglobigerina blowi, Globotruncana linneiana, Globotruncana falsostuarti

- 1/32 متر ، پوشیده که هیچ نمونه ای برداشت نشد .

- 6/61 مترمارن ، مارن سیلتی خاکستری مایل به سبز حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر: 

  Globotruncana lapparenti, Globotruncanita stuartiformis, Globotruncanita stuarti,                 Globotruncana arca, Globotruncana bulloides , Globotruncana ventricosa,

  Rosita  fornicata, Globotruncana aegyptica , Globotruncana falsostuarti,

  Globotruncanella petaloidea, Globotruncana linneiana, Archaeoglobigerina blowi

مایستریشتین پسین

ضخامت رسوبات مایستریشتین پسین 9/94 متر و به شرح زیر است :       

- 9/94 مترمارن ، مارن سیلتی خاکستری مایل به سبز حاوی فرامینیفرهای پلانکتونی زیر: 

  Globotruncana arca,  Globotruncanita stuartiformis, Globotruncanita stuarti,                         Globotruncana bulloides , Gansserina gansseri,

     Globotruncanella citae, Rosita  fornicata, Globotruncana aegyptica,                                         Archaeoglobigerina blowi, Globotruncana falsostuarti, Globotruncanella petaloidea

 مایستریشتین پسین تعیین شده             Gansserina gansseri سن بخش بالایی سازند آب تلخ به دلیل وجود گونه است .

نتیجه گیری:

در بازنگری سازند آب تلخ  درمقطع تیپ براساس فرامینیفرهای پلانکتونی نتایج زیر حاصل شده است .

الف- تعیین سن قاعده سازند آب تلخ :

 سن قاعده سازند آب تلخ کامپانین Globotruncanita elevata با توجه به فرامینیفرهای پلانکتونی و وجود گونه

پیشین تعیین شده است .

ب- بازنگری ضخامت و سن سازند آب تلخ :

در مطالعات انجام شده قبلی ضخامت و سن این سازند با ابهاماتی همراه بوده است و از لحاظ سنی آنرا به سانتونین ، کامپانین و ماستریشتین پیشین و در مواردی سنونین نسبت داده اند.

در این مطالعات ضخامت سازند آب تلخ در مقطع تیپ  5/793 متر و سن آن کامپانین زیرین و ماستریشتین بالایی  

 تعیین شده است .

 به کامپانین زیرین Globotruncanita elevata به طوری که 1/13 متراز قاعده سازند آب تلخ براساس حضور گونه

 به کامپانین میانی نسبت داده   Globotruncana ventricosaو 2/236 متربر اساس جامعه فسیلی وحضور گونه

شده است .

   به کامپانین بالایی نسبت Globotruncanita calcarata213 متر از ضخامت رسوبات به علت وجود گونه

 داده شده است. 4/67 متر ضخامت رسوبات قسمت ابتدای مایستریشتین زیرین است که دلیل آن جامعه فسیلی موجود

 می باشد.  Globotruncanella havanensis و حضورگونه

 آن راتایید Globotruncana aegyptica ضخامت رسوبات مایستریشتین زیرین137 مترمی باشد که حضورگونه

می کند .

 به ماستریشتین بالایی تعلق دارند .   Gansserina gansseri 9/94  متر از رسوبات به دلیل حضورگونه

ج- مرز بالایی سازند آب تلخ :

 مرز بالایی سازند آب تلخ با ما سه سنگهای سازند نیزار، همشیب همراه با پیوستگی رسوبی است .   

منابع فارسی :

1- آقانباتی، سیدعلی 1383، زمین شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین شناسی کشور      

2- افشارحرب، عباس 1373، زمین شناسی کپه داغ، انتشارات سازمان زمین شناسی کشور

References:

1-        Afshar- harb, A. 1982 . Geological map of.Sarakhs area

2- Robaszynski , F., and Caron , M., (coordinators) , (1979) : Atlas de Foraminiferess

Planctoniques du Cretace Moyen(Mer Boreale et Tethys) , Cahiers de Micropaleontologic 

(1) : 1-180p.

3- Boli, H.M., Loblich, A.R.jr & Tappan , H.(1957) : Planktonic foraminiferal families Hantkeninidae, Orbolinidae, Globorotaliidae and Globotruncanidae.

Bull.U.S. Natl.Mus. 215, 30-55

4- Boli, H.M.,Saunders,j.B.&  Perch- Nielsen, K.(1985): Plankton  stratigraphy, Cambridge University Press , Cambridge, vol.I

5- Boli, H.M. (1951) : The genus Globotruncana in Trinidad, B.W.I.J. Paleontol., 25, 170-188

6- Boli, H.M. (1945) : Zur Stratigraphie der Oberen Kreide in den hoheren helvetischen Decken . Eclog. Geol. Helv., 215-327

7- Boli, H.M. (1957) : The genus Praeglobotruncana, Rotalipora, Globotruncana, and Abathomphalus in the Upper Cretaceous of  Trinidad, B.W.I.  In: A.R. Loblich, Jr, studies in Foraminifera. Bull.U.S. natl.Mus.,215, 50-61

8- Boli, H.M. (1966) : Zonation of  Cretaceous to Pliocene marine sediments based on Planktonic for